نظام ارزشي گفتمان در غزليات قلندري حافظ

غزل قلندري كه با محور مبازره با ريا در ادب فارسي ظاهر شد، در شعر حافظ با شگردها و ظرايف هنري خاصي همراه مي‌شود. در اين دسته از غزليات با درهم ريختن ارزش‌هاي معمول و عرف‌پسند، گونه‌هاي ارزشي متفاوتي شكل مي‌گيرد. نظر به اهميت نظام ارزشي حاكم بر اين دسته از اشعار و جايگاه برجسته آن در توليد و تحول معنا، اين پژوهش به بررسي و تحليل اين جنبه از گفتمان نظر دارد. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد حافظ با دنبال كردن ارزشي مرامي سلوكي درپي نقد اجتماع و صوفي‌مآبان رياكار زمان برمي‌آيد. طرح فضاي تنشي در گفتمان غزليات قلندري به توليد ارزش منجر مي‌شود؛ به‌گونه‌اي كه در گفتمان اين دسته از اشعار هم‌پيوندي مستقيمي ميان فشاره و گستره گفتماني برقرار است. سخن گفتن از مستي، مي‌نوشي و نظر به ساقي و معشوق زيبارو فشردگي احساس را در غزل تقويت مي‌كند و حضور ديگري به بسط گستره شناختي منجر مي‌شود. در گفتمان قلندري، ارزش‌ها درون نظامي تراارزشي قرار دارند و به اين ترتيب، جريان ارزش پيوسته درحال جابه‌جايي و انتقال است و به اين ترتيب، كل جريان زبان را تحت تأثير قرار مي‌دهد. با توجه به سيالي و پويايي ارزش‌هاي حاكم بر اشعار قلندري حافظ، در پژوهش حاضر، نظام ارزشي حاكم بر گفتمان اين دسته از اشعار و چگونگي معناآفريني از طريق خلق اين ارزش‌ها بررسي مي‌شود.