تأمّلي در كاركرد بلاغي ـ تصويري اَعلام اشخاص در غزل سنايي، عطّار و مولوي

اَعلام، شامل جزئياتي متنوّع، همواره حضوري مؤثّر در كيفيت سبك بلاغي ادبيات ملل؛ از جمله شعر فارسي داشته اند. درك مفهوم بسياري از اشعار، با درك ساختار تصويريِ اسامي خاصّ آنها پيوند دارد. با توجّه به اين اهميّت، موضوع مقالۀ حاضر، بررسي كاركرد تصويريِ اَعلام اشخاص در غزليات سنايي، عطّار و مولوي است. براي اين پژوهش، آن دسته از اَعلام كه يا در حكم تصويري كامل و يا به عنوان بخشي از يك فرايند تصويري، به انتقال ذهنيات شاعر مدد رسانده اند، بررسي شدند. در غزليات سنايي 277، در غزليات عطّار 182 و در غزليات مولوي 433 تصوير با اَعلام اشخاص شكل گرفته است. اين سه شاعر، چنان به ساخت تصاوير ادبي با اَعلام تشخّص داده اند كه ميتوان آن را از مختصّات سبكي شعر آنها انست. در اين راستا، سنايي از نماد، تلميح، تشبيه، استعاره و كنايه؛ عطّار و مولوي نيز از تلميح، تشبيه، نماد، استعاره و كنايه بيشترين بهره را برده اند. جنبه اي ديگر از يافته ها نشان ميدهد، بيشترين كاركرد محتوايي ـ موضوعيِ اَعلام اشخاص در غزل مولوي، در زمينۀ عارفانه روي ميدهد. در غزل سنايي و عطّار نيز تلفيقي از كاركرد عارفانه و عاشقانه ديده ميشود كه ظرايف هر يك را در متن خواهيم ديد.