تحليل زبان‌شناختي بازتاب «برجام» در گفتمان‌هاي رقيب بر اساس رويكرد انتقادي فركلاف

اين جستار با هدف آشكارسازي روابط پنهان قدرت و ساخت‌هاي زباني ايدئولوژيك موجود در متون زباني در چارچوب رويكرد تحليل گفتمان انتقادي فركلاف به بررسي بازتاب برجام (برنامه جامع اقدام مشترك) در رسانه مطبوعاتي متعلق به دو گفتمان اصول‎گرا و اصلاح‎طلب مي‌پردازد. داده‎هاي اين پژوهش را متون توليدشده در روزنامه كيهان متعلق به گفتمان اصول‎گرا و روزنامه شرق متعلق به گفتمان اصلاح‎طلب در بازه زماني مشخص (تيرماه 1394 تا بهمن‎ماه 1394) حول محور برجام تشكيل مي‎دهد. دو پرسش عمده اين پژوهش از اين قرار است: 1 تفاوت‎هاي ايدئولوژيك در ارتباط با برجام چگونه در روزنامه‎هاي مربوط به دو گفتمان رقيب (اصلاح‎طلب و اصول‎گرا) بازنمايي شده‎اند؟ 2 اين دو گفتمان رقيب از چه استراتژي‎هاي زباني با توجه به موضع ايدئولوژيك خود در خصوص برنامه برجام بهره گرفته‎اند؟ تجزيه و تحليل داده‎ها بيانگر آن بود كه هر دو گفتمان رقيب در متون توليدشده خود كوشيده‎اند با بهره‎گيري از استراتژي‎هاي زباني همچون روابط مفهومي واژه‎ها اعم از باهم‎آيي‎ها، تشبيه، كنايه، علائم سجاوندي، نقل‎قول و ... موضع ايدئولوژيك خود را نشان دهند و به تخريب وجهه گفتمان رقيب بپردازند. گرچه كاربرد بعضي استراتژي‎ها در گفتمان اصول‎گرا بيشتر به چشم مي‎خورد. گفتمان اصلاح‎طلب بيشتر سعي در بازنمايي مثبت برجام داشته و كمتر به ارزشيابي منفي گفتمان رقيب پرداخته است.