واكنش شش گونه گياه دارويي حوزه آبخيز نوژيان به همزيستي با قارچ هاي ميكوريزي آربوسكولار طي فصول بهار و پاييز

The reaction of six medicinal plant species with arbuscular mycorrhizal fungi during spring and autumn in Noujian Watershed (Lorestan province)

در اين تحقيق همزيستي قارچ‌هاي ميكوريز آربسكولار با گونه‌هاي دارويي Artemisa aucheri ، Cychorium intybus، Mentha longifolia، Plantago lanceolata، Thymus kotschyanus و Ziziphora clinopodioides طي دو سال در فصل‌هاي بهار و پائيز در حوزه آبخيز نوژيان، بررسي شد. منطقه نوژيان با مساحت 34000 هكتار، بين طول شرقي جغرافياييَ 23 °48 تا َ40 º 48 و عرض شمالي جغرافياييَ 17 º33 تا َ46 ˚33 در حوزه آبريز سد دز در استان لرستان واقع شده است. تفاوت معني داري در ميزان عناصر فسفر، پتاسيم، نيتروژن، منيزيوم و ماده آلي خاك در دو فصل پاييز و بهار مشاهده شد. عناصر پتاسيم، ازت و فسفر با اسپورهاي خاك و درصد كلنيزاسيون قارچ‌هاي ميكوريز آربسكولار همبستگي منفي داشتند اما عنصر منيزيوم با اسپورهاي خاك و كلنيزاسيون قارچ‌هاي ميكوريز آربسكولار به ترتيب 61 /0 و 48/ 0 همبستگي مثبت نشان داد. گونه Thymus kotschyanus بيشترين درصدكلنيزاسيون را با قارچ‌هاي ميكوريز آربسكولار داشت و تعداد اسپور قارچ‌هاي ميكوريز آربسكولار در ريزوسفر گونه Ziziphora clinopodioides بيش از ساير گونه‌ها بود. بيشترين تعداد اسپور و كلنيزاسيون قارچ‌هاي ميكوريز آربسكولار در فصل بهار مشاهده شد. شش گونه از جنس Glomus شامل G. geosporum، G. constrictum، G. mosseae G.macrocarpum، G. etunicatum،G. intradices در ريزوسفر ريشه گياهان دارويي مورد مطالعه شناسايي شدند.

In this research, symbiosis between arbuscular mycorrhizal fungi and some of the medicinal plants such as: Artemisa aucheri, Mentha longifolia, Plantago lanceolata, Thymus kotschyanus, Ziziphora clinopodioides and Cychorium intybus were studied during the spring and autumn period for two years in Nojian Watershed. Noujian with the area of 34000 hectares is situated between the Eastern latitude of 48° 23̕ to 48° 40̕ and its Northern longitude ranges from 33° 17̕ to 33° 60̕ at Lorestan province in watershed of Dez dam. Soil and thin roots collected randomly from the depth of 0-30 cm of plant canopy area. Significant difference (p> 0.01) was found in phosphorus, potassium, nitrogen, magnesium and organic matter in spring and autumn. Potassium, nitrogen and phosphorus showed significant negative correlation with arbuscular mycorrhiza fungi spore density and percentage colonization but magnesium was positively correlated with spore density and percentage colonization respectively; +0.61 and +0.48. Thymus kotschyanus showed the highest percentage root colonization and the highest number of spores were observed in rhizosphere of Ziziphora clinopodioides. The highest root colonization and spore numbers were observed in spring. Six species of Glomus genus contain G. microcarpum, G. etunicatum, G.macrocarpum, G. constrictum and G. geosporum were identified in the rhizosphere of selected medicinal plant species.