تأملي بر اعمال روش‌شناسي حِكمي ـ اجتهادي در مطالعات امنيتي

مهم‎ترين چالش توليد علم بومي ـ اسلامي براي پاسخ به نيازها و چالش‌هاي پيش روي جامعه اسلامي در حوزه‌هاي مختلف از جمله مطالعات امنيتي به‎عنوان يك دانش نوين، برخوداري از روش شناسي بومي است تا بتوان با تكيه بر آن، ضمن مراجعه به منابع دست اول و تجربيات گذشته، پاسخ قابل قبولي براي نيازها و چالش‎ها عرضه نمود. روش‌شناسي حِكمي ـ اجتهادي يكي از الگوهاي علمي در مطالعات علوم انساني ـ اجتماعي براي تبيين و توصيف روشمند گفتمان و رفتار جامعه مطلوب از يك‎سو و تبيين و توصيف انسان يا پديده‎هاي اجتماعي تحقق يافته (موجود) از سوي ديگر است. اين روش‌شناسي بر سه ساحت اجتهادي نوع اول، دوم و سوم متكي است و به‎طور همزمان از روش استدلالي ـ اجتهادي در كنار روش‌ تجربي ـ تفسيري استفاده مي‌كند. از منظر صاحب اين قلم، روش‌شناسي حِكمي ـ اجتهادي داراي ماهيت بومي ـ اسلامي و نگرش راهبردي (كلان‎نگر، جامعه‎نگر و آينده‎نگر) و يك الگوي قابل استفاده در مطالعات انساني و پديده‎هاي اجتماعي مانند مطالعات امنيتي به‎عنوان دانش نوين و كمال نيافته ولي مورد نياز جامعه اسلامي است. پژوهشگر براي ترسيم گفتمان امنيتي مطلوب (گفتمان امنيتي اسلامي مورد مطالعه)، در گام اول ضرورتاً از طريق مراجعه روشمند به منابع دست اول و معتبر، ساخت اين گفتمان را استخراج مي‎نمايد. در گام دوم با استفاده از تكنيك‌هاي مرسوم پيمايشي (كيفي و كمي) دستاوردهاي تحقق يافته زندگي اجتماعي و پديده‌هاي مترتب برآن (مانند گفتمان‌ امنيتي عرفي‌گرا) آن را استخراج، تبيين و توصيف نموده و در ادامه به تحليل شكاف وضع موجود تا وضع مطلوب مي‌پردازد