كاربردي از مدل جاذبه تعميم‌يافته پويا در تحليل تأثير بي‌ثباتي سياسي بر همگرايي تجاري كشورهاي جهان اسلام

كشورهاي اسلامي در عصر كنوني با چالش هاي بسياري در عرصه هاي مختلف از جمله در عرصه اقتصادي مواجه اند كه ريشه بسياري از آنها در مسائل سياسي نهفته است. يكي از مصاديق چنين امري همگرايي تجاري بين اين كشورهاست كه با وجود وجوه اشترا ك متعدد، دوام لازم را ندارند. در اين مقاله تأثير بي ثباتي سياسي بر همگرايي تجاري كشورهاي جهان اسلام در قالب الگوي جاذبه تعميم يافته پويا و با استفاده از داده هاي منتخبي از شانزده كشور مسلمان آسيايي ازجمله ايران طي دوره زماني 2001 تا 2015 مورد بررسي قرار گرفته است. يافته هاي حاصل از برآورد مدل جاذبه تعميم يافته پويا كه با روش پانل پويا و گشتاورهاي تعميم يافته انجام شده است، مبين آن است كه توليد ناخالص داخلي، ميزان جمعيت، مشابهت ساختار اقتصادي و زبان مشترك بين كشورها تأثير مثبت و فاصله جغرافيايي تأثير منفي معنادار بر همگرايي تجاري كشورهاي مورد مطالعه دارد. ضريب متغير بي ثباتي سياسي در مدل جاذبه پويا منفي برآورد شده است كه با توجه به معنادار بودن آن اينگونه استنباط ميشود كه افزايش بي ثباتي سياسي نقش مخربي در همگرايي تجاري كشورهاي مسلمان در دوره مورد بررسي داشته است. با توجه به اثرگذاري قابل مالحظه اين عامل بر همگرايي تجاري، پيشنهاد ميشود كشورهاي مسلمان و همچنين سازمان كنفرانس اسلامي، برنامه ها و تمهيدات ويژه اي را براي افزايش ثبات سياسي در اين كشورها به كار گيرد تا از اين طريق يكي از پيشنيازهاي اصلي افزايش همكارهاي تجاري ميان آنها فراهم شود.