بررسي تغييرات مكاني فلوريد محلول خاك در مناطق كشاورزي، غير كشاورزي، شهري و صنعتي استان اصفهان

Spatial Distribution of Water Soluble Fuoride in the Agricultural, Uncultivated, Urban and Industrial Rgions of Isfahan Province

در اين مطالعه كه قسمت وسيعي از زمين هاي كشاورزي و مراكز بزرگ صنعتي استان اصفهان را در برمي گيرد، كاربري ها به سه دسته كشاورزي، باير و غير كشاورزي، شهري و صنعتي تقسيم بندي شد و در كل 257 نمونه از خاك سطحي (عمق200 سانتي متر) منطقه برداشت شده و غلظت فلوريد محلول خاك اندازه گيري شد. براي تعيين ساختار مكاني توزيع فلوريد در خاك ها از نرم افزار gs+ و براي تهيه نقشه توزيع مكاني آن از روش كريجينگ نقطه اي و نرم افزار surfer استفاده شد. نتايج نشان داد كه ميانگين غلظت فلوريد محلول در خاك هاي اصفهان ( mg l0.185) بيشتر از ميانگين خاك هاي دنيا ( mg l0.153) است، همچنين فلوريد محلول خاك، داراي كلاس وابستگي مكاني متوسط بود كه نشان دهنده كنترل تغييرات مكاني آن به وسيله ويژگي هاي ذاتي و مديريتي است. ميانگين غلظت فلوريد محلول خاك در زمين هاي كشاورزي و شهري به طور معني داري بيشتر از زمين هاي باير و غير كشاورزي بود كه علت اين افزايش در زمين هاي كشاورزي، احتمالاً مصرف كودهاي فسفره و در مناطق شهري، فرونشست اتمسفري فلوريد در اثر فعاليت برخي از صنايع نظير توليد فولاد است. بيشترين غلظت فلوريد محلول با توجه به نقشه كريجينگ در اطراف رودخانه زاينده رود و در قسمت هاي مركز و غرب منطقه مطالعاتي مشاهده شد.

This study covers a large agricultural and industrial area of Isfahan province, including three types of land use, i.e., agricultural, uncultivated, industrial and urban types. A total of 275 samples from surface soil (0-20 cm) were collected and water soluble fluoride concentrations of them were measured. The spatial structure of water soluble fluoride in the soils was determined by omnidirectional variogram in the GS+ software. The spatial distribution of water soluble fluoride in the soil was mapped by employing the point kriging method in the SURFER software. The results showed that the mean of the water soluble fluoride concentration in Isfahan soils (0.85 mg L-1) was higher than the mean world soils (0.53 mg L-1). The water soluble fluoride showed moderate spatial dependence, indicating that the spatial variability of water soluble fluoride was mainly controlled by intrinsic and extrinsic factors. The mean water soluble fluoride concentration was significantly higher in agricultural and urban areas, as compared with the uncultivated land. This could be due to application of phosphate fertilizer in agricultural areas and the atmospheric fallout of fluoride from the industrial sources such as steel factories. According to the generated kriging map, the higher concentration of fluoride was mainly recorded around the Zayande Rood River and in the central and western parts of the study area.