اولويت بندي زيرحوزه هاي شهري مستعد سيلاب با استفاده از تكنيك PCA به عنوان يك روش جديد وزن دهي

در مناطق شهري به دليل توسعه سطوح نفوذناپذير و به دنبال آن افزايش قابليت توليد رواناب، احتمال بروز پديده هاي مخرب سيلابي بيش از ساير مناطق است. اولين گام در مديريت سيلابهاي شهري شناسايي مناطق بحراني مي باشد. در اين پژوهش به منظور اولويت بندي زيرحوزه هاي شهرستان اروميه نسبت به سيل خيزي از تكنيك چند معياره فرارتبه اي پرومته II (PROMETHEE II) استفاده شده است. براي اين منظور، ابتدا مرز واحدهاي هيدرولوژيكي در ArcGISبا توجه به شيب منطقه و وضعيت كانال هاي انتقال آب و محل اتصالات آنها، مشخص و تعداد 22 زيرحوزه تعيين شد. خصوصيات فيزيوگرافي زيرحوزه ها (ارتفاع رواناب، نفوذناپذيري، ارتفاع زيرحوزه، شماره منحني، طول آبراهه اصلي، فرم زيرحوزه، محيط و مساحت آن) به عنوان معيارهاي رتبه بندي انتخاب شدند. وزن هر يك از اين متغيرها از عواملي است كه تاثير بسيار زيادي بر فرآيند رتبه بندي زيرحوزه ها مي گذارد و لازم است با حساسيت خاصي تعيين گردد. از طرفي، اثر متغيرهاي مختلف از منطقه اي به منطقه ديگر متفاوت است. براي روشن شدن اين مسئله، در اين پژوهش تعيين وزن معيارها يك بار به روش تحليل سلسله مراتبي (AHP)و بار ديگر بر اساس آناليز مولفه هاي اصلي (PCA) انجام شد. با توجه به وزن و مقدار هر معيار در هر گزينه (زيرحوزه)، تكنيك پرومته IIبراي هر يك از دو گروه وزن تعيين شده، اجرا وزيرحوزه هاي منطقه نسبت به سيل خيزي اولويت بندي شد و مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان داد در الويت زيرحوزه ها بر اساس دو روش وزن دهي تفاوتهايي وجود دارد. وزن معيار اول كه عمق رواناب است براي روش هاي PCAو AHPمتفاوت بوده و به ترتيب برابر با 0.150 و 0.280 مي باشد. تاثير اختلاف وزن معيارها و اولويت آنها در ايجاد سيل، قابل ملاحظه بوده است؛ به طوريكه از بين هفت زيرحوزه بحراني نخست، تنها چهار زيرحوزه به طور مشترك حضور دارند كه از اين چهار زيرحوزه نيز تنها دو زيرحوزه داراي رتبه يكساني هستند. اين موضوع نشان مي دهد كه روش PCAبه دليل ملاحظه اثر ويژگي هاي مكاني معيارها و حذف خطاي موجود در روش هاي مبتني بر نظرسنجي، از دقت بيشتري در وزن دهي معيارها برخوردار است.