مدل سازي علل خشك شدن درياچه اروميه با استفاده از پويائي شناسي سيستم

اگر چه درياچه اروميه بزرگ‌ترين درياچه داخلي ايران، دومين درياچه شور جهان و بيستمين درياچه بزرگ جهان است و از نظر آب و هوايي متعادل كننده هواي محيط زيست منطقه مي‌باشد، اما در چند دهه اخير رو به زوال گذاشته است. دلايل متعددي براي خشك شدن اين درياچه ذكر شده است. در اين مقاله با توجه به پويايي مسئله محيط زيست، پويائي شناسي سيستم به‌عنوان متدولوژي مناسب براي مدل‌سازي علل خشك شدن درياچه اروميه به كار گرفته شده است. مطابق متدولوژي معرفي شده توسط استرمن، ابتدا مرز مسئله مورد مطالعه قرار گرفت. متغيرهاي كليدي و رفتار تاريخي آنها در اين مرحله بررسي و مطالعه شد. سپس با استفاده از نمودار زيرسيستم، نمودارهاي علي حلقوي و نقشه جريان انباشت، فرضيه پوياي مسئله تدوين گرديد. پس از شبيه‌سازي و آزمون مدل در نهايت برخي از راه‌كارهاي احتمالي احياء درياچه مورد ارزيابي قرار گرفت. بر اساس نتايج تحقيق حاضر، كاهش ورودي آب‌هاي سطحي به درياچه و سدسازي دو عامل اصلي كاهش آب درياچه مي‌باشند. بنابراين تأمين حق آبه درياچه، محدود نمودن ساخت و ساز سدها مي‌تواند دو راه‌كار براي توقف روند خشك شدن درياچه اروميه باشد. هر چند ديناميزم موجود در درون مسئله به كارگيري هر راه حلي را با دشواري‌ها و عوارض جانبي متعدد مي‌توانند مواجهه كند.