توسعۀ شاخص ريسك منابع آب با روش تحليل درخت خطا (مطالعۀ موردي: حوضۀ درياچۀ اروميه)

پيامدهاي منفي از بين رفتن منابع آب براي حيات انسان و ديگر گونههاي زيستي موجب شده تا بررسي اطمينانپذيري حوضههاي آبريز براي تأمين اين نياز اساسي ضرورت يابد. از اين رو، در پژوهش حاضر براي نخستينبار روش تحليل ريسك براي شناسايي نقاط آسيبپذير و ارائۀ يك شاخص جامع در مقياس حوضۀ آبريز به كار گرفته شد. به اين ترتيب، با استفاده از روش تحليل ريسك درخت خطا رويداد نامطلوب حوضه تعيين شد. سپس، عوامل منجر بـه وقـوع آن شـامل مخـاطرات طبيعـي و تهديدهاي انساني شناسايي و با كمك دروازههاي منطقي، راههاي منجر به وقوع شكست در حوضه به كمك روابط علي- معلولي مشخص شدند. اين مدل در قالب يك مطالعۀ موردي براي حوضۀ درياچۀ اروميه ارائه شد. «ريسك شكست حوضۀ درياچۀ اروميه» به عنوان رويداد رأس در ساختار درخت خطا، از وقوع عواملي همچون شكستهاي كميت آب، كيفيت آب، اكولوژيكي، اجتماعي و اقتصادي در نظر گرفته شد. احتمال شكست رويداد رأس، بر اساس نتايج به دست آمده از احتمال تجميع شده توسط ديدگاه‌هاي كارشناسان، 57 درصد برآورد شد. به دليل احتمال زياد شكست، براي افزايش اطمينانپذيري حوضه، از شاخص بيرنبام براي «اندازه گيري اهميت» رويدادهاي پايه استفاده شد. بر اساس نتايج، به ترتيب سه رويداد «حكمراني نامناسب»، «پايينبودن سطح آگاهي حوضهنشينان»، و «عدم رهاسازي حقابۀ زيست محيطي» بيشترين سهم را در وقوع رويداد رأس داشتند. درنتيجه، شاخص جامع به دست آمده ميتواند به عنوان يك معيار كلي براي بررسي ريسك منابع آب در ساير حوضه هاي ايران توصيه شود.