به‌كارگيري تحليل سلسله مراتبي در جهت تدوين و اولويت‌بندي شاخص‌هاي تأثيرگذار در مكان‌يابي پايتخت

از ابتداي قرن بيستم، كشورهاي متعددي پايتخت‌هاي خود را تغيير داده اند. پايتخت‌ها قلب تپنده هر نظام سياسي هستند كه تهديد شدن آن مي‌تواند برابر با اضمحلال موجوديت نظام سياسي حاكم بر كشور باشد. به همين خاطر در هر كشور مكان‌يابي پايتخت، به‌عنوان كانون اقتدار و بقاي ساختار سياسي از اهميت بالايي برخوردار است. هدف اصلي اين نوشتار شناسايي و اولويت‌بندي معيارها و عوامل تأثيرگذار در انتقال پايتخت سياسي كشور مي‌باشد. نوع مقاله توصيفيتحليلي است و تلاش خواهد شد با احصاي معيارها و شاخص‌هاي مؤثر، ميزان اهميت هر يك با استفاده از نظر خبرگان مشخص شود. ازاين‌رو، هجده معيار اصلي مؤثر بر مكان‌يابي، ذيل چهار گروه معيارهاي زيست‌محيطيطبيعي، اجتماعيفرهنگي، امنيتيدفاعي، اقتصادي شناسايي شد. سپس با استفاده از تكنيك فرآيند تحليل سلسله مراتبي(AHP) و مقايسه دودويي ماتريس توماس ال ساعتي، به تعيين ضرايب اهميت شاخص‌ها و معيارها، جهت اولويت‌بندي اقدام شد. نتايج تحقيق نشان داد از ميان معيارهاي اصلي، معيارهاي زيست‌محيطيطبيعي (با وزنِ 0.423) نسبت به معيارهاي امنيتيدفاعي، اجتماعي و اقتصادي از اهميت بيشتري برخوردار است. در ميان معيارهاي فرعي، چهار شاخص عدم قرارگيري در پهنه زلزله و گسل (0.179)، دسترسي مناسب به آب هاي سطحي و زيرزميني (0.123)، دوري از مراكز هسته اي (0.120) و نرخ جرائم و بزه هاي اجتماعي (0.080) بيشترين ضريب اهميت را در فرآيند گزينش مكاني مناسب براي پايتخت از منظر متخصصان به خود اختصاص مي‌دهند. در ضمن بر پايه‌ي يافته‌هاي پژوهش پيشِ رو مي‌توان بيان كرد كه انتخاب يا مكان‌يابي پايتخت، بيش از 50 درصد به اين چهار عامل وابسته است.