كاربرد مفهوم رجحان محتوا بر شكل در اجاره‌ها؛ چالشي در حسابداري اسلامي

فاقد عنوان لاتين

سازمان حسابداري و حسابرسي نهادهاي مالي اسلامي، خود را به‌عنوان نهاد پيشرو در زمينه تدوين استانداردهاي حسابداري اسلامي معرفي نموده است. اين سازمان برخلاف مفاهيمي چون به موقع بودن و قابليت اتكا، دو مفهوم كليدي رجحان محتوا بر شكل و ارزش زماني پول را مغاير اسلام مي‌داند. بطور خاص، استفاده از مفهوم رجحان محتوا بر شكل در طبقه‌بندي اجاره‌ها به عملياتي و سرمايه‌اي را مغاير رهنمودهاي اسلام محسوب مي‌نمايد. در اين ديدگاه، تمامي اجاره‌ها به‌جز اجاره به‌شرط تمليك بايد عملياتي محسوب شوند. ارائه پاسخ براي چالش‌هاي حسابداري اسلامي نيازمند بررسي فقهي و حسابداري مي‌باشد. بنابراين موضوع مورد مطالعه بين‌رشته‌اي محسوب شده و پژوهش حاضر به روش آميخته اكتشافي انجام مي‌شود. در اين راستا، ابتدا در فاز كيفي تحقيق با استفاده از روش توصيفي- تحليلي، به بررسي چالش و ارائه پاسخ مناسب از منظر فقهي پرداخته خواهد شد. در گام بعدي و فاز كمي پژوهش، در راستاي اخذ نظر خبرگان حسابداري و مقايسه آن با نتايج فاز كيفي، از روش پيمايشي و ابزار پرسشنامه استفاده مي‌گردد. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، استفاده از مفهوم رجحان محتوا بر شكل در طبقه بندي اجاره‌ها از منظر فقهي بلا مانع بوده و نظرات خبرگان حسابداري نيز با اين نتيجه هم راستا مي‌باشد.

Accounting and auditing organization of Islamic Financial Institutions (AAOIFI) as the pioneer Islamic accounting standard setting organization believes that, unlike reliability and timeliness, substance over form and time value of money concepts are not in line with Islam. AAOIFI specifies that adoption of substance over form in classifying leases into finance or operating ones, are not aligned with Islamic guidance. In this approach all leases except Ijara-Bitamlik must be mentioned as operational lease. The appreciate answer to Islamic challenges-as a multidisciplinary issue- will be achieved via assessing the topic in both Fiqh and accounting aspects. Hence this issue will be processed via Mixed-exploration method. So in first stage of qualitative research, all challenges will be answered through descriptive-analytical method. In next stage which is quantitative, accounting experts view will be asked via questionnaire and compared with results of qualitative phase of research. Based on final results, adoption of substance over form in classification of leases in Fiqh approach has no problem & accounting experts view are aligned with them. Keywords: Lease, Content Preference on Form, Islamic Accounting.