طرح واره آمايش بنيادين ايران و افتراق‌ها

Different Aspects of the Fundamental Spatial Planning Pattern of Iran

آمايش سرزمين از جمله علوم ميان‌رشته‌اي است كه در عصر ما جايگاه و شانيت خود را در بسياري از كشورها بازيافته است. ولي اين نكته را هم نمي‌توان ازنظر دور داشت كه درپاره اي موارد كاميابي مطلوبي هم به دنبال نداشته است. براي جغرافيدانان ايراني همواره اين سؤال مطرح بوده است كه علت ناكامي برنامه­هاي آمايشي ايران با اجراي ده برنامه 5 ‌ساله را بايد در كجا جستجو كرد؟ اين پرسش و ده‌ها پرسش ديگر پيرامون فرايند و ويژگي‌هاي پيشرفت و توسعه در ايران سبب شد كه جمعي از محققان ايراني در قالب موسسه­اي غيردولتي تحت عنوان مركز الگوي اسلامي-ايراني پيشرفت، گرد هم آمده و با پشتيباني جمع نسبتاً كثيري از دانشمندان ايراني در سال 1390 با تشكيل انديشكده‌هاي متعددي در اين زمينه به كالبدشكافي و ارائه الگويي براي توسعه ايران مبادرت كنند. يكي از انديشكده­هاي اين مجموعه انديشكده آمايش بنيادين است كه نتايج كارهاي خود را به‌صورت تك­نگاشت­هايي منتشر كرده است. واكاوي اسناد منتشرشده در اين انديشكده و همچنين تحليل نظرات 18 تن از انديشمندان حوزه آمايش، با روش پديدارشناسي و با استفاده از مدل شبكه معنايي واژگان ويتگنشتاين نشان مي­دهد كه محققان ايراني مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت در مورد آنچه به‌عنوان دانش آمايش سرزمين ارائه ‌شده است نظرات متفاوتي دارند. در اين خصوص مي‌توان تفاوت­هاي نظري عمده آن‌ها را در سه مورد بيان كرد: الف-آمايش دانشي تجربي با قواعد جهان‌شمول صرف نمي‌باشد و تابعي از دستگاه جغرافيايي و فرهنگي ملل است ب-سرزمين، ظرف مكاني شكل‌گيري يك نظريه ارزشي است و برحسب تفاوت­هاي ارزشي جوامع، چارچوب‌هاي متفاوتي از فضا شكل مي­گيرد. بنابراين چارچوب‌هاي ارزشي اسلام نوع ديگري از فضا را شكل خواهد داد كه در دستگاه فرهنگي آتن امكان‌پذير نيست. ج- هويت مكاني شاخص مغفول در دانش آمايش سرزمين است كه در آمايش بنيادين بر آن تأكيد خاصي مي­شود. اين عامل، تضمين‌كننده رشد خلاقيت و به رسميت شناختن سازمندي­هاي اجتماعي در جوامع ايران است

The spatial planning rank as an interdisciplinary subject, has currently regained its status in many countries. Yet we cannot lose sight of the fact that, in certain cases, it has not achieved resounding success. The question that has faced Iranian geographers all along has been this: to what can be attributed the failure of Iran’s spatial planning programmers despite the implementation of ten such plans over a five_ year period? In response to this query, a nongovernmental institute entitled The center for an Islamic_ Iranian Model of Progress was established in 2011 by a relatively large number of Iranian scientists who set up a group of think tanks designed to analyze and present a model for the development of Iran. An example of this set is the Think Tank of Fundamental Spatial Planning, which has published the results of this research project in the form of monographs. An investigation of the documents published by the think tank in question, as well as the analysis of the views of eighteen thinkers within the field of spatial planning by phenomenology method and Using Wittgenstein's semantic network model, Wittgenstein's model suggests that Iranian researchers at the Center of Islamic-Iranian Pattern for progress have different views on what is being presented as the knowledge of the land. In this regard, the main theoretical differences can be described in three categories. Spatial planning is not simply an experimental science based on universal rules, but rather a product of cultural and geographical systems based on characteristics of various nations. Land constitutes a spatial container in which a value oriented theory takes shape, and given the value differences between human societies, different spatial frameworks emerge. Thus, the values of Islam will form another kind of space that is not possible in the cultural system of Etna. Spatial identity is a factor overlooked in the science of spatial planning, which is emphasized in the fundamental arrangement. This factor ensures the development of creativity and the recognition of social configuration in Iranian societies.