بررسي معرفت‌شناسي اسپينوزا و لوازم تربيتي آن با رويكرد انتقادي بر مبناي آموزه‌هاي اسلامي

هدف پژوهش حاضر، بررسي معرفت‌شناسي اسپينوزا و لوازم تربيتي آن با رويكرد انتقادي بر مبناي آموزه‌هاي اسلامي است. براي نائل شدن به اهداف اين پژوهش از روش‌هاي تحليل مفهومي، توصيفي تحليلي و انتقادي استفاده‌ شده است. يافته‌هاي پژوهش بيانگر آن است نظريۀ شناخت، جايگاه ويژه‌اي در نظام فلسفي اسپينوزا دارد. اسپينوزا معرفت بشري را به چهار دسته تقسيم مي‌كند: 1علم افواهي ناشي از مسموعات؛ 2ادراكات ناشي از تجربه مبهم؛ 3معرفت استنتاجي؛ 4معرفت شهودي. با نظر به مباني معرفت‌شناختي اسپينوزا، مهم‌ترين لوازم تربيتي آن مشتمل بر تلقين در تربيت، تجلي ماهيت عقلاني در تعليم و تربيت، دستيابي به يگانگي و نائل شدن به مراحل بالا در تعليم و تربيت، تلاش و پشتكار متربيان ، تأكيد بر نقش فطرت در تربيت، توجه به نهادهاي مذهبي در تربيت اخلاقي و پرهيز از تعارض در فرايند يادگيري است. علي‌رغم نكات مثبتي كه در مباني معرفت‌شناختي و نظريه تربيتي اسپينوزا وجود دارد ازجمله فعال بودن متربيان و تأكيد بر عقلانيت، چالش‌هايي نيز ديده مي‌شود كه مي‌توان بر مبناي آموزه‌هاي تربيتي اسلام مورد نقد قرارداد ازجمله: معرفت‌شناسي اومانيستي نظريۀ اسپينوزا، نسبيت‌گرايي شناختي در نظريۀ اسپينوزا، تأكيد اسپينوزا بر روش تلقين در تربيت، ناديده گرفتن تفاوت‌هاي فردي در تربيت و عدم توجه به تفكر انتقادي در تربيت را مي توان اشاره كرد.