ابن سينا؛ فيلسوفي تجربه‌گرا يا عقل‌گرا؟

معرفت شناسي به مثابۀ يك دانش و شاخۀ علمي در فلسفه اسلامي مطرح نبوده است ولي به فراخور مباحث وجودشناختي از مباحث ( به اصطلاح امروزي) معرفت شناسي نيز سخن مي گفتند. هر چند رويكرد عقل گرايي و تجربه گرايي داراي ملاك هاي چندي است ولي قدر مسلم اين است كه اين بحث و تقسيم از مباحث جديد معرفت شناسي است و چنين اصطلاحاتي، با رهيافت مطرح در معرفت شناسي، در تفكر فلاسفه اسلامي رايج نبوده است. در عين حال اين مسئله در باب تفكرشان قابل طرح است كه بر كدام طريق بوده اند: تجربه گرايي يا عقل گرايي؟ آنچه معروف و مشهور است اين است كه آن ها فيلسوفاني عقل گرايند و ابن سينا نيز چنين است. در اين تحقيق چهار ملاك براي عقل گرا يا تجربه گرا بودن بيان شده است: 1  وجود و عدم ادراكات فطري 2 به لحاظ ابزار كسب معرفت 3 به لحاظ خاستگاه تصديق4 وجود و عدم تصديقات تركيبي پيشيني؛ سپس با مراجعه به عبارات ابن سينا، عقل گرا يا تجربه گرا بودن دستگاه معرفتي وي را بر اساس هر معيار بررسي كرده و در نهايت اين فرضيه را قوت بخشيده است كه، نه بطور كلي بلكه در اكثر ملاك ها وي به تجربه گرايي متمايل تر است تا عقل گرايي! لذا مي توان به جمع اين دو ديدگاه؛ يعني «اصالت عقل و تجربه» در تفكر ابن سينا رأي داد.