ژئوشيمي و الگوهاي توزيع عنصر بور در سيالات زمين‌‌‌ گرمايي سبلان در شمال‌غرب ايران

سيالات زمين گرمايي ظاهرشده در اطراف آتشفشان سبلان تركيب شيميايي متفاوتي را نشان ميدهند. تفاوتهاي ثبت‌شده، هم به لحاظ فراواني آنيونهاي اصلي هم از نظر تركيب عناصر كمياب، حائز اهميت است. بسته به موقعيت جغرافيايي رخداد سيالات زمين گرمايي، انواع سيالات، اعم از سديم‌ـ كلريدي (شمالغرب سبلان) و اسيد سولفاته (شرق سبلان) و بيكربناته و سديم‌ـ كلريدي (جنوب سبلان)، شناسايي شدهاند. اين سيالات به لحاظ محتواي عناصر كمياب و سنگين نيز حائز اهميت‌اند. عنصر بور (B)، كه يكي از عناصر رايج در سيالات زمينگرمايي است، در برخي از چشمههاي آبگرم اطراف سبلان (جنوب سبلان) و نمونه هاي برداشته‌شده از چاههاي اكتشافي (شمالغرب سبلان) مقادير نسبتاً بالايي را نشان ميدهد. محتواي بور در نمونههاي مطالعه‌شده از منطقه جنوب سبلان 19 تا 33 ميليگرم بر ليتر و در نمونه هاي مطالعه‌شده از چاههاي شماره 1 و 4 به طور متوسط 22 ميليگرم بر ليتر است. نظر به اينكه اغلب يك رابطه مستقيم و خطي بين بور و دما وجود دارد، در نمونه هاي مطالعه‌شده نيز اغلب اين قاعده حكم‌فرماست. تمركز بور نسبت به pHهاي مختلف نيز الگوهاي خاصي را نشان ميدهد؛ به گونه‌اي كه گستره pH 6-9 بيشترين فراواني را نشان ميدهد و در اين محدوده pH گونه B(OH)4 غالب است. از نظر زيست‌محيطي، تمركزهاي بالاي بور ميتواند مخاطره‌آميز باشد. اختلاط آبهاي زمين گرمايي حاوي بور بالا با آب رودخانهها، درياچه ها، آب شرب، و آب پشت سدها ميتواند سبب به وجود آمدن مشكلات جدي بهداشتي شود. اين اتفاق در برخي از رودخانه هاي اطراف سبلان، از جمله خياوچاي، قابل مشاهده است كه با محتواي بور 7 ميليگرم بر ليتر مقدار نسبتاً بالايي را نشان ميدهد.