مقايسه برخي عوامل بومشناختي مؤثر در انتشار گونه‌هاي Dactylis glomerata L. و Thymus kotschyanus Boiss and Hohen. در جنوب استان اردبيل

هدف اين تحقيق شناخت عوامل محيطي مؤثر بر پراكنش دو گونه Dactylis glomerata و Thymus kotschyanus در مراتع شهرستان‌هاي خلخال و كوثر در بخش جنوبي استان اردبيل بوده است. از 111 مكان تعيين شده با استفاده از 5 پلات 1 متر مربعي در طول ترانسكت 40 متري به روش تصادفي سيستماتيك نمونه برداري انجام شد. در تمامي مكان ها پارامترهاي سطحي مرتع شامل درصد سنگ و سنگريزه، خاك لخت، لاشبرگ، و تراكم گونه هاي مورد مطالعهثبت شد. نمونه برداري خاك از عمق 30 سانتي متري خاك در هر ترانسكت انجام شد. خصوصيات خاك شامل اسيديته، كربن آلي، پتاسيم، فسفر، هدايت الكتريكي، درصد شن، رس و سيلت اندازه گيري شد. براي بررسي تفاوت معني داري بين اثرات عوامل محيطي بر حضور و عدم حضور گونه هاي مورد مطالعه، تجزيه واريانس يك طرفه انجام شد. براي مقايسه ميانگين خصوصيات اندازه گيري شده از آزمون دانكن استفاده شد. براي تعيين درجۀ اهميت متغيرهاي اندازه گيري شده در پراكنش گونه‏هاي مورد مطالعه و تأييد گروه بندي مكان هاي نمونه برداري، از آناليز تشخيص كانونيك استفاده شد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه از لحاظ ارتفاع، شيب، دما، بارندگي، سنگ و سنگريزه، لاشبرگ، هدايت الكتريكي تفاوت معني‌داري بين حضور و عدم حضور گونه‌ها وجود دارد (01/0P lt;). گونۀ D.glomerataدر جهت شمالي و در سطوح با شيب، لاشبرگ، رس و مادۀ آلي بيشتر و گونۀ T.kotschyanus در دامنه غربي و در سطوح با شن، سنگ و سنگريزه و سيلت بيشتر رشد بهتري دارد. با توجه به نتايج حاصل از آناليز تشخيص كانونيك، دو تابع به ترتيب 8/77 و 2/22 درصد و در مجموع 100 درصد از واريانس كل داده ها را توجيه كردند و به طور كلي 4/94 درصد موارد گروه بندي شده، به درستي طبقه بندي شدند. در كل نتايج تجزيه تشخيص كانونيك نشان داد كه هدايت الكتريكي، لاشبرگ، بارندگي، دما و ارتفاع و همچنين خصوصيات مربوط به خاك مانند پتاسيم، سيلت و خاك لخت مهم ترين عوامل مؤثر در پراكنش گونه هاي مورد مطالعه هستند. با توجه به نتايج مي‌توان در پيشنهاد اين گونه‌ها براي مديريت، اصلاح و احياء مراتع به‌ طور مناسب‌تري تصميم‌گيري نمود.