بررسي كارايي اقدامات آبخيزداري بر ميزان فرسايش و رسوب حوزه آبخيز دره خرسانبر مبناي روش پسياك اصلاح شده

يكي از اركان اساسي پروژه‌ها، بحث ارزيابي است كه به عنوان ابزاري در جهت سنجش و ميزان اثرگذاري طرح‌ها به‌كار مي‌رود. منطقه مورد مطالعه حوزه آبخيز دره‌خرسان مسجد سليمان واقع در استان خوزستان مي باشد. هدف از اجراي اين پروژه، ارزيابي نتايج عملكرد اقدامات آبخيزداري در اين حوضه مي‌باشد. قبلا شرايط اوليه حوضه و ميزان فرسايش و رسوب آن با استفاده از روش پسياك اصلاح شده، محاسبه شده بود، در اين پژوهش در چند مرحله از اين حوضه بازديد صحرايي به عمل آمد و حجم عمليات بيولوژيكي، مكانيكي و بيومكانيكي شامل بذرپاشي، نهال كاري، بذركاري، خشكه چين، گابيون و تراس بندي انجام شده در سطح حوضه بررسي و ثبت گرديد. سپس تأثير و تلفيق هر يك از عمليات آبخيزداري دركاهش فرسايش و رسوب با استفاده از مدل پسياك اصلاح شده مورد ارزيابي قرار گرفت. بطوريكه حدود 201 مورد بند خشكه چين، 7 مورد بند گابيوني، 32 نوار تراس‌بندي و عمليات بيولوژيكي مورد بررسي و اندازه گيري قرار گرفت. در زمينه اقدامات بيولوژيكي نيز وضعيت مرتع به روش چهار فاكتوري و گرايش آن به روش ترازوي سنجش، همچنين ميزان توليد علوفه و تيپ گياهي آن مورد مطالعه و ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داده است كه: ميزان رسوب و فرسايش ويژه در زيرحوضه1 قبل از عمليات به ترتيب برابر با 13/45 و 34/16 تن در هكتار در سال بوده ولي بعد از عمليات اين ميزان به ترتيب به 5/39 و 13/69 تن در هكتار در سال كاهش يافته است. همچنين ميزان رسوب و فرسايش كل در اين زيرحوضه به ترتيب از 33625 و 85707/67تن در سال به 13475 و 56 /34226 تن در سال كاهش يافته است. در زيرحوضه2 ميزان رسوب و فرسايش ويژه قبل از عمليات به ترتيب برابر با 14/08 و 34/94 تن در هكتار در سال بوده ولي بعد از عمليات به ترتيب 5/79 و 14/37 تن در هكتار در سال شده است. ميزان رسوب و فرسايش كل در اين زيرحوضه به ترتيب از 29939/12و 74244/52 تن در سال به 12303/37 و 30537/07 تن در سال كاهش يافته است. با اجراي عمليات آبخيزداري وضعيت مرتع از حالت فقير به متوسط، گرايش وضعيت مرتع از منفي به مثبت، توليد از 97 كيلوگرم در هكتار به 195 كيلوگرم افزايش يافته است. علاوه بر بهبود در تركيب گونه‌اي، تراكم پوشش از 25% به 37% افزايش يافته است.