سلامت رودخانه، اهميت و كاربردهاي آن

رودخانه‌ها اكوسيستم‌هاي پيچيده‌اي هستند كه به‌دليل استفاده‌هاي بيش ‌از حد و افزايش رو به رشد جمعيت جهان در معرض تهديد قرار گرفته‌اند. با توجه به ارتباط نزديك رودخانه‌ها و جوامع انساني، اكوسيستم رودخانه‌ها نسبت به تنش‌ها و فعاليت انساني آسيب‌پذير شده و تغييرات زيادي در رودخانه ايجاد شده است. با اين‌ حال تخريب در اثر دخالت و فعاليت‌هاي انسان، باعث شده است كه ارائه مؤثر و پايدار خدمات رودخانه‌ها (شامل آب شرب، تصفيه آب، انرژي برقابي، جذب مواد آلي، چرخه مواد غذايي، تفريح و زيستگاه گياهان و جانوران) مختل گردد. براي مقابله با تأثيرات مخرب فعاليت‌هاي انساني، ارزيابي و تعيين درجه سلامت رودخانه يكي از معيارهاي اساسي مدنظر سازمان‌هاي مديريت آب است. تعيين سلامت رودخانه مي‌تواند به‌عنوان ابزاري در برآورد جريان زيست‌محيطي و كمي‌نمودن مقدار، زمان‌بندي و كيفيت جريان آب مورد نياز براي استفاده‌هاي بشري و تداوم حيات اكوسيستم‌هاي رودخانه‌اي استفاده شود. هدف از مطالعه حاضر، تبيين مفهوم و اهميت سلامت رودخانه و چهارچوب‌‌هاي نظري و كاربردي به عنوان يك رويكرد جديد در برنامه‌ريزي و استفاده از منابع آب سطحي است. در اين راستا تعاريف، چهارچوب‌ها و گزيده‌اي از مطالعات انجام شده در اين خصوص ارائه شده است. در نتيجه، ارزيابي سلامت رودخانه مي‌تواند در دستيابي به رژيم و الگوي جريان تامين‌كننده استفاده‌هاي انساني و فرآيندهاي ضروري براي حفظ اكوسيستم‌هاي سالم رودخانه‌اي و مديريت منابع آب موثر واقع شود. بر اساس نتايج، ارزيابي سلامت جريان يك برنامه مكمل براي برنامه‌ريزي، طراحي و مديريت آبخيز و استفاده از آن در تنظيم و تعديل رژيم جريان و احياء اكوسيستم رودخانه است.