نقش تغييرات سامانه هاي بزرگ مقياس جوّي در تكوين آب وهواي پليئستوسن پسين و هولوسن در زاگرس

كوهستان زاگرس، به منزله بخشي از هلال حاصلخيز كه ميزبان تمدنهاي ديرينه بوده است، گذشته تاريخي شكوهمندي دارد. با توجه به اين مهم، پي بردن به شرايط آبوهوايياي كه اين تمدنها در آن ميزيسته اند از اهميت فراوان برخوردار است. در اين پژوهش با به كار بردن روشهاي پذيرفتاري مغناطيسي و جِرمكاهي گرمايشي بر مغزه رسوبي تالاب هشيلان كرمانشاه، دادههايي با كيفيت زماني بالا براي بازه زماني 000/ 22 تا 200 /2 سال پيش توليد شد. نتايج نشان داد در پليئستوسن پسين، به دليل شرايط آبوهوايي سرد و خشك، ميزان تبخير به‌شدت كاهش يافته و تالاب هشيلان تا 400 /15 سال پيش حالت درياچهاي داشته است و پس از آن، با افزايش گرما، به تالاب تبديل شده است. نتايج اين پژوهش رابطه متضاد آبوهوايي بين زاگرس و منطقه آب وهوايي موسمي تابستانه هندوستان، به‌ويژه در هولوسن پيشين، را آشكار كرد. افزايش خورتابي تابستانه نيم‌كره شمالي در هولوسن پيشين، كه مهم‌ترين واداشت آبوهوايي است، از يك سو سبب تقويت موسميها و مرطوب شدن مناطق تحت نفوذ آن‌ها شده و از سوي ديگر با تقويت مراكز پرفشار جنبحارهاي و استقرار طولانيتر اين مراكز بر زاگرس سبب خشكي آبوهواي آن شده است. بر اثر كاهش تدريجي ميزان خورتابي از هولوسن پيشين به هولوسن مياني، موسميها تضعيف و به سمت عرضهاي جغرافيايي جنوبيتر جابه‌جا شدهاند. اين وضعيت سبب تضعيف و جابه‌جايي جنوبسوي پرفشارهاي جنبحارهاي شده كه نفوذ بيشتر بادهاي غربي بارانزا به زاگرس و مرطوب شدن آب وهواي آن از حدود 000/ 6 سال پيش را در پي داشته است.