تحليل عوامل و فرايندهاي محلي در تحولات فضايي شهر بجنورد طي سال‌هاي 1345 تا 1395

شهر بجنورد از سال­ هاي اوايل دهۀ پنجاه، رشد شتابان خود را آغاز نموده و دگرگوني ­هاي همه جانبه‌هاي را از سرگذرانده است كه شناخت ماهيت، ابعاد و آثار آن واجد اهميت است. درباره منشأ، روند و پيامدهاي اين تحولات و توضيح عوامل خاص و عام مؤثر بر آن، بررسي‌هايي انجام شده است. ماهيت عوامل و فرآيندهاي مؤثر در دگرگوني‌هاي شهر بجنورد ايجاب مي‌كند كه گسترش آن در فاصلۀ سال‌هاي مورد بحث(1345 تا 1395) شناسايي شوند. تحقيق حاضر بر پايۀ اين ايده انجام شده كه "با اينكه نقش عوامل و فرايندهاي «عام» مؤثر در تحولات شهري در ايران انكاناپذير است، ليكن تحولات فضايي شهرها به طور «خاص» عمدتاً بازتاب نيروها و مقتضيات «محلي» بوده است". با توجه به ماهيت مسئله و اينكه قلمرو تحقيق كل شهر بجنورد بوده، تحقيق از نوع پس­كاوي و به شيوۀ فراتحليل و براساس داده‌هاي رسمي و ثانويه انجام شده است. نتايج تحقيق حاكي از اين است كه عوامل محلي «خاص» بجنورد از جمله: انتخاب شهر به­ عنوان مركز سياسي- اداري استان خراسان شمالي، مهاجرپذيري و رشد سريع جمعيت، افزايش محدودۀ طرح جامع مصوب، واگذاري اراضي دولتي، تفاوت قيمت اراضي در بخش‌هاي مختلف شهر، سياست‌ ايجاد مسكن مهر، ادغام كانون‌هاي روستايي و سكونتگاه‌هاي حاشيه ­نشين (غيررسمي) در پيكرۀ شهر، فرسودگي هستۀ دروني شهر و كاهش جمعيت بخش مركزي به­ نفع بافت ­هاي پيراموني و...، تحولات اين شهر را رقم زده است.