پديد آورندگان :
بحريني، حسين دانشگاه تهران - پرديس هنرهاي زيبا , اعتصام، ايرج دانشگاه تهران - پرديس هنرهاي زيبا , حبيبي سوادكوهي، محمد دانشگاه تهران - پرديس هنرهاي زيبا
كليدواژه :
معماري آينده , مخاطرات وجودي و محيطي , فرم متلاشي , صنعت فرهنگ , آپاراتوس‌هاي ايدئولوژيك
چكيده فارسي :
به‌موجبِ وقوعِ انقلاب صنعتي در اواخر سدۀ هجدهم و توسعۀ سامانه‌هاي ارتباطي و زيرساخت‌هاي عمراني، شاكلۀ جوامع كلاسيك دستخوش دگرگوني‌هاي شگرفي قرار گرفت. در نتيجه، شهرنشيني رشد چشمگيري را از سر گذراند. با مداخلۀ مفرط صنعت و تجارت در امور انساني، پيوندهاي اجتماعي توسط سازمان‌هاي بوروكراتيك و بر مبناي مسائل مالي قوام پيدا كرد. با قد برافراشتن فورديسم و تيلوريسم كه اصل را فقط بر بهره‌وري بيشتر مي‌نهادند، خرد ابزاري-استراتژيك معطوف به اصل سلطه-نظارت بر خرد ارتباطي-استدلاليِ معطوف به ايدۀ گفت‌وگو-تفاهم تفوق يافت. در نظام سرمايه‌سالار، بيشتر ابعاد فرهنگ از طريق عوامل اقتصادي برآمده از آپاراتوس‌هاي ايدئولوژيك دولت تعيين مي‌شوند. اين نظام، با استفاده از تكنولوژي، دست به تسخير طبيعت و استثمار آن مي‌زند و به‌واسطۀ رسانه، آگاهي آدميان و طرح‌افكني‌هاي آنان براي آينده را به استعمار مي‌كشد. ماحصل امر، مخاطرات وجودي چون ازخودبيگانگي و بحران هويت، و معضلات محيطي چون ويراني زيست‌بوم بوده است؛ مواردي كه دهه‌هاست گريبان بشر را به‌سختي مي‌فشارند. به‌تعبيري، نقطۀ عطف شكل‌گيري معماري مدرن در نخستين روزهاي انقلاب صنعتي ريشه دارد. متفكران و كنشگران سبك يادشده در معماري و برنامه‌ريزي شهري، خود را بخشي از يك گرايش آرمان‌گرايانه مي‌ديدند و اميدوار بودند كه كيفيت زندگي مردم را بهبود بخشند. معماران مدرنيست سعي داشتند با روح زمانه همساز شوند، اما عاقبت، به خلق جعبه‌هايي يكنواخت رسيدند كه از منظر انساني خفقان‌آور، و از منظر زيست‌محيطي مصيبت‌بار به‌شمار مي‌رفتند. در اين مرحله است كه پسامدرنيتۀ آنارشيستي، با كنار گذاشتن كاركردمداري خرد‌باورانه و ناب‌گرايي زيبايي‌شناختي، رويكردي رندانه را بر صدر اذهان نشاند كه ازقضا بيشتر دموكراتيك و كمتر نخبه‌گراست. بحث اصلي تحقيق پيش رو بر مناسبات معماري آينده با اخلاق، از دو جنبۀ مرتبط با مخاطرات وجودي و معضلات محيطي استوار است. بدين اعتبار، موقف خود را بر آرا و آثار معمارانۀ پس از دهۀ 1980 قرار مي‌دهيم، هنگامي كه نگره‌هاي نوپديدي مانند دي‌كانستراكتيويسم و بعدتر فولدينگ، از سخن فلسفي به عمل معماري آمدند و به پيدايش تحولاتي خارق‌العاده در ايجاد يك فضاي جديد، نه فقط يك فناوري يا ساخت‌مايۀ جديد امكان دادند. خاستگاه اين نگره‌ها، به‌تعبيري به سال‌هاي 1960 مي‌رسد، كه براي نخستين بار در سرتاسر تاريخ ساخت‌وساز، فلسفه به‌طور مستقيم، به ياري معماري شتافت تا آن را از چنگال نامكان‌هاي بي‌هويت و هم‌شكل كه فرجام مدرنيسم معمارانه بودند، برهاند. گرايش‌هايي چون هستي‌شناسي پديدارشناختي و هرمنيوتيك هُنري از سزاوارترين آن نظريه‌هاي فلسفي‌اند. بنابراين، پيشاتاريخ پژوهش متوجه معماري مدرنيستي است كه چه‌بسا ناخواسته مسير را براي گسترش مشكلات روان‌شناختي و زيست‌محيطي هموار ساخت.
چكيده لاتين :
Due to the occurrence of the industrial revolution in the late eighteenth century, classical societies were subjected to tremendous transformations by virtue of the development of communication systems and construction infrastructures. Accordingly, urbanization has undergone significant growth. With the great intervention of the industry and trade in human interrelations, social ties became firmly established by bureaucratic organizations and, especially, monetary issues. Beside the emergence of Taylorism and Fordism propagating the regulation of more efficiency, the instrumental-strategic rationality focused on the principle of domination-supervision conquered the communicative-argumentative rationality focused on the idea of dialogue-agreement. In Capitalism, almost all aspects of culture are determined by the economic factors derived from the ideological apparatuses of the state. This economic system, through technology, captures nature and exploits it, and through media, manipulates people’s consciousness and their plans for the future. The outcome has been existential hazards, such as alienation and identity crisis, and environmental problems such as the devastation of the ecosystem. These concerns have severely influenced human’s lives for decades. The turning point of the formation of modern architecture, in a sense, is rooted in the beginnings of the industrial revolution. Thinkers and activists of the mentioned movement saw themselves as part of an idealistic tendency and hoped to enhance the quality of life. Modernist architects tried to adapt to the ‘Zeitgeist’, but eventually, they came to create uniform boxes, which were suffocating, from the perspective of existence, and catastrophic, from the perspective of environment. It is here that the anarchist postmodernity, by means of the abandonment of rationalist functionalism and aesthetic purism, organized an ironic approach in mindsets, which were more democratic and less elitist. The essential discussion of the present paper is based on the relationship between future architecture with ethics, from both existential and environmental outlooks. Consequently, we contemplate on the works of architecture after the 1980s, when the emerging concepts such as deconstructivism and folding, came from philosophical theory to architectural praxis and led to exceptional alterations in creating new spaces. The origin of these concepts dates back to the years of the 1960s, when for the first time throughout the history of construction, philosophy, directly, benefited architecture in order to liberate it from identical non-places appeared as the outcome of the modernism. Ideas like phenomenological ontology and contemporary hermeneutics are amongst the most prestigious ones of those theories. Therefore, the prehistory of this paper concentrates on the modernist architecture, which has paved the way, maybe inadvertently, for augmenting the psychological and environmental predicaments of the present time.
