طراحيِ پيام‌هاي بصري زيست‌محيطي در‌ بسته‌بندي كالاهاي مصرفي در پرتو اصول گرافولوژي فرهنگي

طراحي بسته‌بندي تدبير نهايي توليدكنندگان كالاهاي مصرفي است تا به ياري طراحان گرافيك بتوانند پيام برتري و بشردوستانۀ كالاي خود را بر كالاهاي رقيب به مصرف‌كنندگان نشان دهند و تا حد امكان بر انتخاب و فرهنگ آنان تأثير بگذارند. موشكافانه‌تر بايد گفت كه طراحي نشانه‌نوشته بخش مهمي از اين تأثيرگذاري را در بر مي‌گيرد، به‌ويژه در دنياي امروزين كه نگاهِ ريشه افكن گفتار و كارِ واسازانۀ نوشتار، تمركز معنايابي از محوريت كلام را بيرون مي‌راند و هر تصوير را معناساز نشان مي‌دهد. در اين مقاله تلاش مي‌شود تا با هدف ترويج فرهنگ زيست‌محيطي، در يك چهارچوب نظري از گرافولوژي فرهنگي به تحليل ويژگي‌هاي تصويرِ نوشتار و به‌ويژه طراحي نشانه‌نوشته و در نهايت طراحي بسته‌بندي كالاهاي مصرفي پرداخته شود. با توجّه به اينكه اين چهارچوب نظري پيش‌تر براي تحليل ظروف گلابه‌اي دورۀ ساماني بر اساس دو نظريۀ گرافولوژي فرهنگي ژاك دريدا و مفهوم تمثيل در آثار والتر بنيامين بنيان نهاده شد، پرسش نخست اين است كه بر اساس گرافولوژي فرهنگي دريدا، از چه راه‌هايي در طراحي نشانه‌نوشتۀ بسته‌بندي كالاهاي مصرفي مي‌توان يك پيام بصري زيست‌محيطي را به تصوير كشيد؟ پرسش ديگر اينكه چگونه بر اساس خوانش تمثيلي بنيامين، پيام بصري زيست‌محيطي طراحي‌شده در نشانه‌نوشته را در طراحي بسته‌بندي گسترش بايد داد؟ به طور خلاصه، اگر بر اساس گرافولوژي فرهنگي هر حرف و گاهي حروفِ مركب را نشانه‌اي از اجزاء و بدن انسان در نظر بگيريم، در حروف هر نشانه‌نوشته زبان بصري نهفته است كه راه‌هايي براي رساندن پيام‌ ها و البته پيام زيست‌محيطي پيش رو مي‌نهد. پاسخ پرسش دوم اينكه، اگر پيام زيست‌محيطي را هماهنگ با كالاي مصرفي و همچنين متناسب با نشانه‌هاي حروف و كلمۀ نشانه‌نوشته در قالب يك مجموعه از تمثيل‌‌هاي فارسي گسترش دهيم، زبان بصري نوشتار (پيام زيست‌محيطي) در سرتاسر طراحي بسته‌بندي جريان خواهد داشت.