بررسي اثر باكتري‌هاي حل كننده فسفات بر توزيع شكل‌هاي فسفر در يك خاك آهكي

شناخت توزيع شكل هاي مختلف فسفر تحت تأثير ريزجانداران در گستره وسيعي از خاك ها، براي درك بهتر از ظرفيت آن‌ها در حفظ و تأمين فسفر براي گياهان ضروري است. براي بررسي نقش باكتري هاي حل كننده فسفات در توزيع شكل هاي فسفر خاك، يك نمونه خاك زراعي سطحي (صفر تا 30 سانتي متر)  با بافت لوم، متعلق به زير گروه Typic clacixerpts در استان آذربايجان غربي انتخاب شد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو فاكتور شامل مايه زني باكتري در دو سطح (با و بدون سويه هاي سودوموناس (Pseudomonas fluorescens) و باسيلوس (Bacillus megaterium)) و زمان نمونه برداري (صفر، 7، 21 و 45 روز) در شش تكرار اجرا شد. نمونه هاي خاك به مدت 45 روز در انكوباتور در دماي ثابت 28 درجه سليسيوس قرار داده شدند و سپس  شكل هاي مختلف فسفر معدني، فسفر آلي و فسفر قابل استفاده (Olsen-P) به روش عصاره گيري دنباله اي تعيين شدند. مقدار pH خاك 7.7، مقدار رس خاك مورد آزمايش 17درصد و كربنات كلسيم فعال در خاك 4.3 درصد بود. شكل آپاتيت (Ca10-P)، 45 درصد فسفر كل خاك را تشكيل داد و نشان دهنده ي اهميّت آن در خاك هاي آهكي است. نتايج نشان داد كه تيمار باكتري باعث تغييرات معني‌ داري در ميزان فسفر قابل استفاده، فسفر آلي و فسفر معدني شدند. فسفر قابل استفاده و فسفر آلي و شكل معدني دي كلسيم فسفات (Ca2-P) در تيمار باكتري در مقايسه با تيمار شاهد به ترتيب 66، 15 و 92 درصد افزايش نشان دادند. اما شكل هاي اكتاكلسيم فسفات (Ca8-P) و (Ca10-P) در تيمار باكتري به ترتيب با 13 و پنج درصد كاهش همراه بودند. مقدار شكل هاي مختلف فسفر در تيمار باكتري، به صورت OP Ca10P Ca8P Ca2P AlP شكل آلي بود. هم چنين شكل آلومينيوم فسفات (AlP) در تيمار باكتري در مقايسه با شاهد، 10 درصد افزايش نشان داد. در تيمار باكتري همبستگي معني‌ داري( **0.84= r) بين فسفر (OlsenP) و Ca2P)، OP و (AlP در خاك وجود داشت. به طوركلي نتايج نشان داد كه تلقيح باكتري ها سبب افزايش حلّاليت شكل هاي قابل استفاده فسفر در خاك شد.