منظر يادماني جنگ : از واقع‌نمايي تا استعاره

جنگ پديده‌اي خوشايند نيست كه يادآوري آن به جامعه، امري مطلوب باشد. اما در وراي جنبه‌هاي تلخ و سياه هر جنگ مي‌توان به جنبه‌هاي سفيد اين پديده نيز نظركرده و حتي آن‌ها را به نسل‌هاي نو يادآوري كرد. هر نبردي بي‌شك شاهد دلاوري، ايثار و ميهن‌پرستي عده‌اي بوده است كه براي اين ارزش‌ها از جان خود گذشته‌اند. در اين حالت، يادآوري جنگ در قالب يادمان‌ها بايد به پررنگ كردن ياد اين افراد، مكان‌هاي خاطره‌انگيز و ارزش‌هاي فطري و انساني مرتبط با جنگ بپردازد. يادمان‌هاي جنگ به‌عنوان نمادهايي در زندگي روزمره نسل‌هاي جديد، قرار است خاطراتي از جنگ را زنده نگه دارد. اما اين نمادها چگونه بايد باشند؟ آيا روايت مستقيم يك اثر هنري از جنگ، به‌عنوان‌مثال، مجسمه يك رزمنده پاسخ مناسبي به امر «يادآوري» است؟  نمونه‌هاي متنوعي در سراسر جهان با اين موضوع اجرا شده است. مقاله حاضر به بررسي اين نمونه‌ها مي‌پردازد و از خلال آن‌ها دنبال پاسخ ا مناسبي براي اين پرسش است. نتايج تحقيق حاكي از آن هستند كه در موضوع يادمان‌هاي مرتبط با جنگ، با يك طيف مواجه هستيم كه يك سوي آن واقع‌نمايي و نگاه موزه‌اي است و سوي ديگر آن نگاه انتزاعي و استعاره‌اي. هرچند واقع‌نمايي ارتباط سريع‌تري با مخاطب برقرار مي‌كند اما ماندگاري اثر در ذهن مخاطب به دليل سادگي آن اندك خواهد بود. در مقابل يادمان‌هايي كه داراي لايه‌هاي پيچيده‌تري بوده و تفسيرپذير هستند اگرچه ممكن است در جذب اوليه مخاطب ضعيف باشند اما درگذر زمان كاركرد بهتري را به‌عنوان يك اثر يادماني ايفا مي‌كنند.  بنابراين به نظر مي‌رسد يادمان‌هاي جنگ متناظر با جنبه‌هاي حماسي و ارزش‌هاي ملي بايد با بيان تمثيلي و استعاره‌اي ارائه شوند و آثاري كه به يادآوري خاطرات مربوط است مي‌تواند از بيان واقع‌گرايانه بهره گيرد. بررسي نمونه‌ها حاكي از آن است كه انتخاب رويكرد مناسب با موضوع يادمان، در جذب مخاطب و انتقال پيام به نسل جديد موفق‌تر خواهد بود.