سرزندگي فضاهاي پشتيبان در مراكز نوين تجاري

فضاهاي پشتيبان در مجتمع‌هاي تجاري (شهربازي، فودكورت و نظاير آن) ابتدا براي رونق‌بخشي به تجارت در اين مراكز ايجاد شده بودند، اما رفته‌رفته تبديل به مقاصد مستقيم براي فعاليت‌هاي انساني شده‌اند. به اين معني كه مراجعين بدون آنكه هدف خريد داشته باشند، به منظور گذاران اوقات فراغت، تعاملات اجتماعي و... به مراكز خريد مراجعه مي‌كنند و در حقيقت نوعي فضاي عمومي نوين در مراكز تجاري شكل مي‌گيرد. به نظر مي‌رسد دليل اصلي اين تغيير شكل، سرزندگي اين فضاهاست. لذا فرضيه اصلي پژوهش عبارت است از اينكه : «فضاهاي نوين عمومي پشتيبان شكل گرفته در مراكز تجاري جديد، سرزنده بوده و اين سرزندگي باعث تغيير شكل عملكردي اين فضاها از فضاهاي وابسته به فضاهايي فعال به‌ عنوان فضاهاي نيمه‌عمومي شهري مستقل شده است». هدف اين پژوهش شناسايي مؤلفه‌هايي كه باعث سرزندگي فضاهاي پشتيبان مراكز تجاري شده، در قالب يك مدل مفهومي است. روش اين پژوهش كيفي و پيمايشي است و در اين راستا، در گام اول پس از مطالعات اسنادي و مرور تجارب مرتبط صورت گرفته، مفاهيم مربوطه در قالب ابعاد و متغيرهاي سرزندگي استخراج شده‌اند و در گام دوم، در مرحله مطالعات پيمايشي، پنج نمونه از مجتمع‌هاي تجاري كه از لحاظ سرزندگي و جذب مخاطب براي گذران اوقات در فضاهاي پشتيبان خود (نه مشتري تجاري) موفق بوده‌اند و همچنين با توجه به تنوع پراكنش جغرافيايي در شهر تهران، انتخاب شده‌اند. در اين مرحله با استفاده از مشاهده و انجام مصاحبه عميق، براي هر كدام از نمونه‌هاي موردي، متغيرهاي استخراج شده كه باعث سرزندگي فضاهاي پشتيبان شده، بررسي شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد دو شاخص اصلي براي سرزنده بودن فضاهاي شهري پشتيبان تجاري نوين وجود دارد : راحتي و نيمه‌عمومي بودن فضا. لذا در نهايت مجموعه مؤلفه‌هاي مؤثر در قالب يك مدل مفهومي سنجش سرزندگي در فضاهاي پشتيبان تجاري نوين، ارايه شده است و با توجه به تحليل كيفي در مطالعات پيمايشي صورت‌گرفته، مبني‌بر استقلال عملكردي اين‌گونه فضاها از مراكز تجاري نوين، فرضيه پژوهش اثبات شده و به سؤالات پاسخ گفته شده و پيشنهادات مرتبط با ارتقاي سرزندگي در اين‌گونه فضاهاي عمومي بيان شده‌اند.