تحليل كيفرشناختي قانون جزاي عرفي مصوب 1295 شمسي

Penological Analysis of Customary Penal Code

قانون جزاي عرفي (1295 ش)، نخستين قانون‌نامه ماهوي در تاريخ تحولات حقوق كيفري ايران مي‌باشد. اهميت اين قانون كه 38 سال بعد از قانون‌نامه كنت (1258 ش) تنظيم شد اين است كه همچون قانون كنت زيربناي قانون‌هاي كيفري بعد از خود در ايران را تشكيل مي‌دهد. اين قانون از حيث تقسيم‌بندي نوين جرايم، مجازات‌ها و تفصيلي كه نسبت به قانون كنت داشته و تا زمان تصويب آن بي‌سابقه بوده است، اهميت بسياري دارد. اين مقررات هم نشانگر تحولات حقوق كيفري ايران و هم بيان‌گر فرهنگ حقوقي و اجتماعي ايران يكصد سال پيش است. بسياري از نهادهاي حقوق كيفري كنوني ريشه در سال‌هاي گذشته، حتي پيش از مشروطه دارد. شناخت گونه‌شناسي جرم و مجازات در قانون جزاي عرفي از اهميت بسزايي برخوردار است، به گونه‌اي كه اين قانون تأثيرات بسياري از حيث جرم‌انگاري، تقسيم‌بندي نوين جرايم، تعيين كيفرهاي متنوع به‌ ويژه حبس، شناسايي نهادهاي مختلف و پيش‌بيني اصولي همچون اصل قانوني بودن جرايم و مجازات‌ها بر قوانين كيفري بعد از خود (از سال 1304 تا سال 1392) داشته است. تقسيم‌بندي جرايم به سه گروه جرايم عليه اشخاص، اموال و امنيت اولين بار توسط اين قانون صورت گرفت و مجازات حبس به صورت سازمان‌يافته و گسترده از اين طريق وارد نظام حقوق كيفري ايران شد. در مقاله حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي و از طريق مطالعات كتابخانه‌اي به تحليل كيفرشناختي قانون جزاي عرفي و بيان نظام كيفرهاي اين قانون و ارزيابي كيفرشناختي آن بر اساس كاركردهاي مجازات پرداخته مي‌شود. به عنوان نتيجه بايد گفت، اصلي‌ترين هدف قانون جزاي عرفي از تعيين كيفر (به‌ ويژه كيفر حبس)، ناتوان‌سازي و اصلاح و تربيت بزهكاران است.

Customary Criminal Code (1916) is the first substantial code in Iranian criminal law. This Code is ratified about 38 years after Counte Code (1879). Its importance is that it makes the substructures of its post criminal codes. This Code is very important due to new division of crimes, penalties and explanations of Counte Code which was unprecedented. These regulations show Iranian criminal law developments and Iranian legal social culture in 100 years ago. Many of current criminal law organizations go back to even pre-constitutional period. Recognition of the typology of crime and punishment in customary penal code is of great importance. So that, this law has many effects in criminalization, the new division of crimes, determination of various penalties, especially imprisonment, identification of different institutions and principles predictions such as the principle of legality of crimes and punishments on the penal codes after itself (from 1304 to 1392). The crimes divided into three groups of crimes against persons, property and security the first time was done by this law and the sentence of imprisonment organized and widespread in this way entered into Iran Criminal Law System. In the present article explain the penological analysis of Customary Penal Code and the statement of the penals system of this law and penological evaluation based on the functions of punishment.