تفسير نوين معرفت شناختي و هستي شناختي از نفس الامر بر مبناي ديدگاه علامه طباطبايي

صدق يكي از مباحث فلسفي، منطقي و معرفت‌شناختي است كه احكام معرفت‌شناختي و هستي‌شناختي مهمي دارد. در بُعد معرفت‌شناختي مبناگرايان معتقد هستند صدق، مطابقت قضيه با واقع است. اما مسئلۀ مهم در بُعد معرفت‌شناختي، كيفيت احراز صدق و در بُعد هستي‌شناختي، بررسي حقيقت صدق است. در اين مقاله نشان داده‌ايم، در بُعد معرفت‌شناختي، صدق نظريات وابسته به قواعد استنتاج و درستي مبادي برهان، بالاخص اوليات است؛ زيرا ساير بديهيات نيز بر اوليات ابتنا دارند. اما اوليات بديهي‌الصدق هستند و در عين حال بر اساس اصل امتناع تناقض صدقشان آشكارسازي مي‌شود. بر اين اساس نتيجه گرفته‌ايم كه صدق اصل امتناع تناقض آشكار‌ترين صدقي است كه نياز به آشكارسازي ندارد و در حقيقت به اين نتيجه رسيديم كه صدق در بُعد هستي‌شناختي به معناي مطابقت است و مطابقت به اين معنا مي‌باشد كه هرگاه قضيه بر فرض محال از ذهن به خارج منتقل شود، عين واقع خواهد بود و اگر واقع بر فرض محال به ذهن انتقال يابد، همان قضيه خواهد بود. نفس الامر به معناي عام، مطابق قضيه است كه بر اساس اصالت وجود عقل در دو مرحله به اضطرار آن را اعتبار مي‌كند.