بررسي تبيين تكاملي ماهيت انسان و مقايسه آن با نظريۀ فطرت در جهان بيني ديني (با تأكيد بر انسان به‌عنوان موجودي اخلاقي)

زيست‌شناسي تكاملي و هم‌سو با آن، روان شناسي تكاملي، طيبعت انساني را به‌عنوان چيزي كه تكامل مي يابد و نه ماهيتي ثابت و غيرقابل‌تغيير در نظر مي‌گيرد. همان‌طور كه كل طبيعت زيستي هميشه در معرض جريان‌هاي تكاملي است، طبيعت انسان نيز به‌عنوان جزيي از كل، تحت تأثير تكامل قرار مي‌گيرد. از طرفي در جهان بيني ديني، فطرت، سرشت ويژه و آفرينش خاص انسان است كه غير از طبيعت كه در همۀ موجودات جامد يا نباتي و بدون روح حيواني يافت مي شود و متمايز از «غريزه» كه در حيوانات و در بُعد حيواني انسان وجود دارد مي‌باشد. در جهان بيني ديني، فطرت، موهبتي است كه از سوي خداوند به انسان عطا شده است تا او را به‌سوي كمال هدايت نمايد. در اين نوشتار تبيين زيستي از سرشت انسان با تأكيد بر حس اخلاقي و تقرير ديني از فطرت (به‌عنوان خميرمايۀ بنيادين ماهيت انسان و وجه تمايز او از ساير جانداران) مورد بحث قرار مي‌‌گيرد و در نهايت نتيجه خواهيم گرفت كه در تعريفِ مفهوم فطرت، مي توان معناي موسعي را در نظر گرفت كه هم موجوديت و سرشت خاص انساني را در تمايز با ساير موجودات تبيين كند و هم با تبيينات زيستي از تكامل انسان هم‌خواني داشته باشد. در اين تعريف بايد فطرت در نگرش ديني را معادل عقلانيت در نگرش زيستي در نظر بگيريم كه در هردو نگرش با رشد و شكوفايي آن در گونۀ انسان، او را به‌سوي دين و اخلاق سوق مي‌دهد.