كاركرد معرفتي زبان نزد فارابي

چيستي «زبان» و و ويژگي‌هاي آن، از جمله مسائلي است كه از ديرباز ذهن و انديشه عالمان و متفكران را به خود مشغول داشته است. در اين ميان، فارابي نخستين متفكر اسلامي است كه در آثار خويش به‌تفصيل به فلسفه زبان و زبان‌شناسي پرداخته است. اما نوشتار حاضر، ناظر به فلسفه زبان و زبان‌شناسيِ فارابي نيست كه در اين باره قبلاً تحقيقاتي به انجام رسيده است؛ بلكه مسئله اصلي آن، نقش و كاربرد زبان در معرفت يا شناخت است؛ يعني اينكه مقوله زبان به طور كلي چه محصول معرفتي يا شناختي براي انسان به همراه دارد. از ديد امروزين، در پاسخ به اين مسئله، به‌ويژه بايد به دو دانش توجه كنيم: زبان‌شناسي شناختي و معناشناسي شناختي، كه البته فارابي به اين‌ دو دسترسي نداشته است. با اين حال، مدعاي نوشتار حاضر اين است كه او كاركرد معرفتي يا شناختيِ قابل‌توجهي براي زبان درنظر گرفته و ابعاد و ويژگي‌هاي مهمي از آن را مشخص كرده است و اگرچه يافته‌هاي او در اين عرصه در قياس با دستاوردهاي معاصرين، ممكن است ناچيز‌ به نظر آيد، اما نقش كاملاً تأسيسي او در اين عرصه غيرقابل انكار است. روش تحقيق در نوشتار حاضر، از جهت نحوه گردآوري داده‌ها، كتابخانه‌اي و از جهت نحوه تحليل داده‌ها، عقلي است.