بررسي ساختار عاملي پرسش‌نامه اختلال علايم جسماني در جمعيت بيماران روان پزشكي شهر اصفهان

Investigating the Factor Structure of Somatic Symptom Disorder Questionnaire in the Sample of Psychiatric Patients in Isfahan, Iran

زمينه و هدف : علايم جسماني يكي از شكايت‌هاي شايع در ميان بيماران مبتلا به اختلالات روان‌پزشكي مي‌باشد كه در راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-5 th Edition يا DSM-5)، تحت عنوان اختلال علايم جسماني (Somatic symptoms disorder يا SSD) مطرح شده است. مقياس‌هاي معتبري جهت ارزيابي اين مشكلات نياز است كه هدف از انجام مطالعه حاضر، تهيه نسخه فارسي و تعيين ساختار عاملي (به عنوان يكي از ويژگي‌هاي روان‌سنجي) پرسش‌نامه غربالگري براي اختلالات علايم جسماني (7-Screening for Somatoform Symptoms يا 7-SOMS) در نمونه‌هاي ايراني بود. مواد و روش‌ها: اين پژوهش روان‌سنجي در مركز تحقيقات روان‌تني دانشگاه علوم پزشكي اصفهان صورت گرفت و در آن 100 بيمار مبتلا به اختلالات خلقي و اضطرابي انتخاب شدند. دو پرسش‌نامه سلامت بيماران (Patient Health Questionnaire يا PHQ) و 7-SOMS تكميل گرديد. روايي به روش همبستگي و تحليل عوامل و پايايي دروني و بيروني به وسيله ضريب Cronbach's alpha و بازآزمايي مورد تأييد قرار گرفت. تحليل عوامل نيز با روش اكتشافي و تأييدي انجام شد. در نهايت، داده‌ها در نرم‌افزار SPSS تجزيه و تحليل گرديد. يافته‌ها: همساني دروني با استفاده از ضريب Cronbach's alpha، 92/0 و پايايي با روش بازآزمايي به فاصله دو هفته، 70/0 به دست آمد. تحليل عاملي، ساختار دو عاملي مناسبي را در بيماران نشان داد كه همبستگي اين دو عامل با مقياس علايم جسماني PHQ به ترتيب 51/0 و 59/0 گزارش شد و حاكي از روايي سازه و همگراي آن بود. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج مطالعه حاضر، نسخه فارسي پرسش‌نامه 7-SOMS پايايي و روايي مناسبي را براي ارزيابي SSD و همچنين، ارزيابي اثرات درماني در اين بيماران دارد.

Aim and Background: Somatic symptom is one of the prevalent complaints in patients with psychiatric disorders and in Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders -5 th Edition (DSM-5) is mentioned as somatic symptom disorder (SSD). In order to assess somatic complaints, validated scales are required. The aim of the present study was preparation of Persian version and determination of factor structure (as one of the psychometric properties) of Screening for Somatoform Symptoms-7 (SOMS-7) scale in Iranian samples. Methods and Materials: This psychometric study was conducted in Psychosomatic Research Center of Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran, and included 100 patients with anxiety/mood disorders. All participants were asked to complete SOMS-7 and Patient Health Questionnaire (PHQ). Validity was confirmed by correlational method, and factor analysis and external and internal reliability were confirmed by Cronbach's alpha coefficient and re-test method. Factor analysis was performed by exploratory and confirmatory method. Data were analysed via SPSS software. Findings: Internal consistency of SOMS-7 was obtained 0.92 using Cronbach's alpha and reliability was obtained 0.70 via re-test method in two weeks interval. Factor analysis showed an appropriate two-factor structure in patients. The correlation of these two factors with somatic scale of PHQ was obtained 0.51 and 0.59, respectively, and revealed the construction validity as well as convergent validity. Conclusions: Findings indicate that Persian version of SOMS-7 has suitable reliability and validity for assessment of SSD and also evaluation of treatment effects in these patients.