برآورد ارزش موجودي سرمايه انساني در ايران با رويكرد درآمدي (1393-1384)

هدف اين مقاله برآورد ارزش موجودي سرمايه انساني در ايران در طي سال‌هاي 1393-1384 است. به‌طور كلي در ادبيات موضوع دو رويكرد هزينه‌اي و درآمدي براي برآورد موجودي سرمايه انساني وجود دارد. رويكرد هزينه‌اي، سرمايه انساني را بر مبناي اين فرض تخمين مي‌زند كه ارزش موجودي سرمايه انساني برابر است با ارزش مستهلك‌ شده مقدار پول هزينه‌شده براي اقلامي كه به‌عنوان سرمايه‌گذاري در سرمايه انساني تعريف شده‌اند‌. رويكرد مبتني بر درآمد ارزش موجودي سرمايه انساني را از طريق تجميع كل مقادير تنزيل‌شده جريان‌هاي درآمدي آينده كه انتظار مي‌رود افراد مورد نظر در طول عمرشان كسب كنند برآورد مي‌كند. الگوي تحليلي در تحقيق حاضر بر اساس مدل يورگنسون ـ فرائومني تدوين شده است. در اين مقاله از ماتريس احتمال انتقال ماركف براي محاسبه احتمال حركت افراد در بين سطوح مختلف تحصيلي استفاده شده است. همچنين، براي تكميل داده‌هاي درآمد سالانه ناشي از كار افراد شاغل معادله دستمزد مينسر به‌كار گرفته شده است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد ارزش موجودي سرمايه انساني در ايران به قيمت‌هاي جاري در سال 1393 حدود 244370 تريليون ريال و يا به‌صورت سرانه 31.7 ميليارد ريال بوده است كه ارقام مشابه در سال 1384 به ترتيب 63769 تريليون ريال و 9.7 ميليارد ريال بوده است. علي‌رغم افزايش ارزش موجودي سرمايه انساني به قيمت‌هاي جاري در طي ده سال مورد بررسي، ارزش واقعي آن (به قيمت ثابت سال 1383) از رقم 53359 به حدود 45937 تريليون ريال كاهش يافته است. به هر حال، در سال 1393 ارزش موجودي سرمايه انساني برآوردشده براي ايران حدود 13 برابر ارزش موجودي سرمايه فيزيكي و 58 برابر توليد ناخالص داخلي (GDP) است. همچنين، نتايج نشان مي‌دهد كه در ده سال‌ مورد بررسي سهم مردان از كل ارزش موجودي سرمايه انساني در ايران افزايش و سهم زنان كاهش يافته است. علاوه بر اين، نتايج به‌دست‌آمده حاكي از آن است كه به‌طور متوسط، سهم شاغلان مرد داراي تحصيلات ديپلم و كمتر از ارزش موجودي سرمايه انساني مردان حدود 85 درصد و سهم مردان داراي تحصيلات عالي حدود 15 درصد است. اين در حالي است كه زنان داراي تحصيلات ديپلم و كمتر حدود 62 درصد از ارزش موجودي سرمايه انساني زنان سهم برده و سهم زنان شاغلي كه تحصيلات عالي دارند (فوق‌ديپلم به بالا) حدود 38 درصد است.