نقش زمين‏ ساخت و ماگماتيسم در تكامل تراورتن‏ هاي تخت‏ سليمان، شمال‏ باختر ايران

در منطقه تخت سليمان، در فروديواره گسل چهارطاق، تراورتن ها گسترش قابل توجهي دارند. در شكل گيري تراورتن هاي اين منطقه سه عامل موثر است، عامل اول ماگماتيسم و گراديان زمين گرمايي بالا در منطقه است، و عامل دوم رسوبات كربناته در فاصله بين منشا گرما در عمق، و چشمه هاي تراورتن ساز در سطح زمين است، كه محلول گرمابي مي تواند مواد لازم جهت تشكيل تراورتن را از آنها تامين نمايد، و عامل سوم، وجود گسل و شكستگي در پوسته، با مكانيسم كششي براي رسيدن محلول هاي حاوي كربنات كلسيم به سطح زمين است. تشكيل نشدن تراورتن در روي پي سنگ دگرگوني، حتي در فروديواره گسل چهارطاق، نشان از نقش ضروري عامل دوم در تشكيل تراورتن هاست. كربنات‏هاي واحد جانگوتاران و كربنات هايي كه در سازند قم وجود دارند منشاء كربنات كلسيم تراورتن‏هاي اين منطقه هستند كه البته با توجه به شواهد موجود سازند قم نقش بيشتري دارد. كشش با راستاي شمال شمال باختري در پايانه جنوب خاوري گسل چهارطاق كه حاصل از مولفه امتدادلغز راستگرد اين گسل است نقش مهمي در تشكيل تراورتن ها دارد اما تنها عامل نيست زيرا شواهدي از گسل هاي عادي با راستاي شمال باختري در كل منطقه وجود دارد و كشش ناحيه اي با راستاي شمال خاوري را نشان مي دهند، كه عامل اين كشش با توجه به مطالعات اخير احتمالا در ارتباط با برگشتن به عقب (slab rollback) و شكسته شدن پوسته فرورونده(slab breakoff) نئوتتيس و يا لايه لايه شدن ليتوسفر(lithosphere delamination) و يا حاصل دگرشكلي ستبرپوست در پي سنگ منطقه است.