بررسي كانه‎زايي كانسار مس خانكشي با استفاده از داده‌هاي مينرالوژيكي، ژئوشيميايي و سيال درگير، استان مركزي

كانسار خانكشي در 80 كيلومتري جنوب غرب تهران و در استان مركزي واقع شده است. اين محدوده شامل توالي از سنگ‌هاي آتشفشاني آذرآواري بوده كه به‎طور غالب شامل تراكي‎آندزيت و آندزيت با روند شرقي غربي و با سن ائوسن است. اين سنگ‎ها ماهيت پتاسيم بالا دارند و از ديد جايگاه زمين‎ساختي، در موقعيت حاشيه حوضه پشت كماني و تحت تأثير فرايندهاي كششي قرار گرفته‎اند. قديمي‎ترين سنگ‎هاي منطقه مربوط به واحد Elta از نوع توف سبز آندزيتي در جنوب شرقي محدوده معدني خانكشي است. اين واحد  شاخص حوضه‌اي با فعاليت آتشفشاني همزمان  با رسوب‎گذاري و فعاليت بروندم‎هاست. در اين راستا، توف‌هاي سبز با لايه‌بندي ظريف همزمان با آهك‌هاي ميكروكريستالين نوع ميكرايتي، در اين حوضه شكل گرفته اند. از سوي ديگر، حضور آهك‌هاي نوع ميكرايتي همراه با پيريت‌هاي فرامبوييدال در اين واحد سنگي، توجيه كننده محيط احيايي در رخداد كانه‎زايي سولفيدي و حاكي از فعاليت بروندم‎هاست كه مي‎تواند منبع تغذيه كننده سولفور در كانه‌زايي سولفيدي تيپ مانتو در اين منطقه باشد. سنگ ميزبان اين كانسار، واحد  Eltاز نوع لاتيت آندزيت با بافت مگاپورفيريتيك و شامل كالكوپيريت، بورنيت به عنوان كانه‌هاي اصلي است كه با پيريت و به‎طور فرعي كالكوسيت، كووليت، هماتيت، گوتيت، مالاكيت و رگچه‎هاي دولوميتي دولواسپارايتي همراه  هستند. جانشيني پيريت فرامبوييدال توسط كالكوپيريت و بورنيت، به‎‌صورت بلورهاي ريز كروي در زمينه ميكرايتي اوليه و نيز ته‌نشست اين دو كاني توسط محلول‌هاي هيدروترمال به‌صورت بلورهاي ساب‌هدرال در داخل رگه و رگچه‌هاي دولواسپارايت حاصل از تبلور سنگ‌هاي كربناتي ميكرايتي به شكل اپي‌ژنتيك است كه فرآورده‎هاي ثانويه سوپرژن را توليد كرده‎اند. اين واحد همراه با پيروكلاستيك‎ها و توف‌هاي برشي وابسته (واحد Elta) نماينده يك سيكل ولكانيكي بوده كه به‎صورت چينه‎كران در آن كانه زايي مس رخ داده است. دگرساني‌هاي مرتبط با كانسارسازي شامل كلريتي شدن ضعيف، اكسيداسيون همراه با درجه كمتري از دگرساني آرژيليك، سرسيتي شدن و زئوليتي شدن است. در محدوده مطالعاتي كانه‌زايي مس از نوع چينه‌كران و با بافت دانه‌پراكنده، رگه رگچه‌اي، پركننده فضاهاي خالي و جانشيني ديده مي‏شود. مطالعات ميانبارهاي سيال، دماي همگن‎شدگي را بين 129.4 تا 227.1 ( با ميانگين 175) درجه سانتي‌گراد و دامنه تغييرات شوري را بين 1.91تا 13.4 (با ميانگين 12) درصد وزني نمك طعام نشان مي‎دهد. عمق به دام افتادن ميانبارهاي سيال دراين كانسار، كمتر از 200 متر و فشار كمتر از 74 بار است. اين كانسار بر پايه ويژگي‎هاي زمين‎شناسي، كاني‎شناسي، بافت و ساخت و داده‎هاي حاصل از ميانبارهاي سيال، قابل مقايسه با كانسارهاي مس نوع مانتو است.