پتروژنز، ژئوشيمي و كانه‌زايي مس محدوده ساغري، جنوب شاهرود

كانسار مس ساغري در 120 كيلومتري جنوب غرب شاهرود، در بخش شرقي نوار آتشفشاني_نفوذي ترود_چاه‌شيرين قرار دارد. كاني‌سازي در منطقه ساغري درون واحدهاي آتشفشاني و آذرآواري به سن ائوسن رخ داده است. سنگ‌هاي آتشفشاني ياد شده بر پايه مطالعات صحرايي، آزمايشگاهي و آناليزهاي ژئوشيميايي قابل تفكيك به آندزيت، آندزيت بازالتي، بازالت، داسيت و رخنمون‌هايي از آذرآواري‌ها به صورت توف و آگلومرا هستند. ماهيت اين سنگ‌ها كالك‌آلكالن پتاسيم بالا و به مقدار جزئي شوشونيتي است كه از ديدگاه زمين‌ساختي، در موقعيت مرتبط با كمان ماگمايي و پهنه فرورانش قرار مي‌گيرند. دايك‌هاي با تركيب حد واسط تا بازيك توالي‌هاي آتشفشاني_آذرآواري را قطع كرده‌اند. دگرساني آرژيليتي، سريسيتي، كلريتي، كربناتي و اكسيد آهن (ليمونيت، هماتيت و گوتيت) در سنگ‌هاي ميزبان قابل تشخيص است. ساخت و بافت ماده معدني به صورت رگه_‌رگچه‌اي، پركننده فضاي خالي، جانشيني و دانه‌پراكنده مي‌باشد. برپايه مطالعات كانه‌نگاري كاني‌هاي اصلي مس شامل مالاكيت، كالكوسيت، كوليت، كالكوپيريت، كريزوكولا و كمتر مس طبيعي است. از ميان اين كاني‌ها، مالاكيت و كالكوسيت بيشترين فراواني را دارند. با توجه به مطالعات ژئوشيميايي عنصر مس بالاترين همبستگي را با عنصر نقره نشان مي‌دهد. همچنين مطالعات سيال درگير، عمق كانه‌زايي را 100 تا 200 متر، دماي تشكيل آن 100 تا 140 درجه سانتي‌گراد و شوري حدود 5 تا 15 درصد وزني نمك طعام نشان مي‌دهد. از ديد كاني‌شناسي، سنگ ميزبان، ساخت و بافت و ژئومتري، كانسار مس ساغري شباهت‌هاي فراواني با كانسارهاي مس نوع مانتو و طبقات سرخ آتشفشاني دارد.