بررسي تطبيقي عملكرد حسن بن‏ زيد با حسن بن‏ علي اطروش با تأكيد بر رويكرد مذهبي و فرهنگي

حسن بن‌زيد معروف به داعي كبير (حك: 250270ق) و حسن بن‌علي معروف به ناصر كبير (حك: 301304ق) در دوران زمامداري‌شان در طبرستان و ديلم، به مقوله دين و پيشرفت تشيع زيدي توجه داشته‌اند؛ اما با توجه به شرايط تاريخي و شخصيتي آن دو، داعي كبير از منظر سياسي و ناصر كبير از جنبه ديني و فرهنگي فعاليت بيشتر و موفق‌تري داشته‌اند؛ از اين رو هدف مقاله حاضر بررسي و تبيين عملكرد اين دو شخصيت به‌ويژه از لحاظ ديني و فرهنگي است؛ پس مسئله اصلي پژوهش، مقايسه و ارزيابي عملكرد داعي كبير با ناصر كبير به‌ويژه از منظر ديني است و اينكه هر يك از آن دو چه تأثيراتي از لحاظ ديني گذاشتند. در پي اين مسئله اين فرضيه مطرح مي‌شود كه داعي كبير يك زيدي متعصب بوده و در ترويج تشيع زيديه تلاش كرده است؛ اما ناصر كبير علي‌رغم داشتن مذهب زيدي به فقه اماميه متمايل و نزديك بوده است. در اين پژوهش با روش توصيفي و تحليلي به مسئله اصلي تحقيق پرداخته مي‌شود. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد اقدامات ديني ناصر كبير در ديلم و طبرستان يكي از زمينه‌هاي گرايش علويان از تشيع زيدي به تشيع امامي بود و گرايش برخي از شاگردان ناصر كبير به تشيع امامي، بيانگر اين قضيه است.