كليدواژه :
تركمانان , تيموريان , اطباي ايراني , طب , ايران
چكيده فارسي :
زمينه و هدف
دوره تيموريان و تركمانان از دوره هاي مهم در تاريخ و فرهنگ ايران است. تيمور با وري علما در سمرقند امكان رشد علمي در پايتخت خود را فراهم كرد. جانشينانش و حاكمان تركمن به رونق علم و دانش از جمله طب اهميت دادند. پزشكان مشهوري در اين دوره ظهور كردند، هرچند برخي از آنان به غير از پزشكي در علوم ديگر نيز تبحري داشتند و آثاري تاليف نموده اند، اما بيشتر شهرتشان در طب و تاليفات پزشكي بوده است. آنان در آثار خود در خصوص بيماري ها و شيوه معالجه آن بحث كرده اند. برخي از اين اطبا به آناتولي مهاجرت كرده و به عنوان طبيب فعاليت نموده و يا با نوشتن آثاري در طب نقش موثري در توسعه طب ايراني داشته اند. هدف اين پژوهش شناسايي اطباي ايراني اين دوره و روشن ساختن شيوه طبابت در كنار فعاليت هاي علمي آنان مي باشد.
مواد و روش ها
اين مطالعه با بهره گيري از اسناد، منابع تاريخي به روش توصيفي و تحليلي انجام پذيرفته است. با مطالعه آثار تاليف شده از سوي اطباي ايراني، وضعيت طب و فعاليت اطباي ايراني اين دوره مورد بررسي قرار گرفته است.
يافته ها
يافته هاي تحقيق نشان مي دهد تيموريان و تركمانان با گردآوري اطبا در مركز حكومت خود و حمايت از آنان سبب ظهور اطباي حاذقي مانند غياث الدين محمد طبيب، فضل الله تبريزي، شمس الدين عبدالله، نظام الدين عبدالحي، شكرالله شيرواني، حكيم شاه محمد بن مبارك قزويني و مصلح الدين لاري گرديدند. اين اطبا در كنار طبابت و تربيت شاگردان از تاليف آثار طبي نيز غافل نبودند. گاهي به دليل بروز ناملايمات سياسي برخي از اين اطبا به آناتولي مهاجرت كردند.
نتيجه گيري
با مطالعه منابع طب ايراني مي توان نتيجه گرفت كه اطباي ايراني در ادوار گذشته شيوه هاي ارزنده اي در طبابت و معالجه بيماران يافته و نظريات خود را در آثار تاليفي بيان كرده اند. امروز در كنار پزشكي نوين مي توان از نظريات آنان در روش هاي درماني استفاده نمود.
چكيده لاتين :
Background and Aim
The Timurid and Turkmans periods are among important periods in Iranian history and culture. By gathering scholars in Samarkand, Timur prepared the bed for scientific growth in his capital. His successors and Turkmen rulers emphasized on the prosperity of science, including medicine so that famous physicians emerged during this period. Although some have specialized in sciences other than medicine and have written some books, most of them have had a reputation in medicine and medical works. In their work, they discussed the disease and their treatment. Some of them migrated to Anatolia and worked there as physician or contributed to the development of Iranian medicine by writing works in medicine. The aim of this research is to identify Iranian doctors of this period and clarify the practice of medicine along with their scientific activities.
Materials and Methods
This study has been conducted by using a descriptive and analytical documents and historical references. Studying the works of Iranian physicians, the status of medicine and the activities of Iranian physicians during this period have been evaluated.
Findings
The findings show that by gathering medical information in the body of their government and supporting them, Timurid and Turkmans helped the emergence of some famous physicians such as Ghias Addin Mohammad Tabib, Fazlollah Tabrizi, Shams Addin Abdullah, Nizam Addin Abdulhai, Shokrollah Shirvani, Hakim Shah Mohammad Ibn Mubarak Qazvini and Moslehuddin Larry. Along with the practice of medicine, they also wrote some medical works. Sometimes due to the political reasons, some of the physicians immigrated to Anatolia.
Conclusion
By studying the works of Iranian medicine, it can be concluded that Iranian physicians had valuable methods in the practice and treatment of patients in the past and expressed their views in their works. Today, alongside the modern medicine, their theories can be used in the treatments.
