عوامل اجتماعي تأثيرگذار بر تشديد و اصلاح رفتار مخاطره‌آميز موتورسواران: نتايج يك مطالعه تحليلي در تهران

Effective Social Factors on the Exacerbation and Modification of Risky Behavior of Motorcyclists: The Results of an Analytical Study in Tehran, Iran

چكيده مقدمه: هر ساله حوادث ترافيك در جاده‌هاي ايران هزاران كشته و زخمي بر جاي مي‌گذارد. از آن‌جا كه رفتارهاي ترافيك در بافت‌هاي مختلف فرهنگي- اجتماعي تفاوت دارد، لازم است تا نقش عوامل تسهيل‌گر اتخاذ رفتارهاي مخاطره‌آميز موتورسواران از جمله عوامل اجتماعي مورد بررسي قرار گيرد. بنابراين، پژوهش حاضر با هدف تعيين تأثير عوامل اجتماعي بر تشديد و اصلاح رفتار مخاطره‌آميز در موتورسواران انجام شد. روش‌ها: اين مطالعه از نوع مقطعي- توصيفي- تحليلي بود كه از آذر تا بهمن‌ سال 1395 با استفاده از روش نمونه‌گيري در دسترس انجام شد. نمونه‌ها را 138 موتورسوار مراجعه‌كننده به ستاد ترخيص شهر تهران كه موتورسيكلتشان به دليل تخلف رانندگي توقيف ‌شده بود، تشكيل داد. داده‌ها به كمك پرسش‌نامه خودساخته كه از تحقيقات قبلي استخراج‌ شده بود، جمع‌آوري گرديد و سپس با استفاده از آزمون‌ 2χ در نرم‌افزار SPSS مورد تجزيه‌ و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: ميانگين سني مشاركت‌كنندگان 50/7 ± 35/26 سال (طيف سني 56-16 سال) بود كه 4/63 درصد آن‌ها مجرد بودند. همچنين، 4/26 درصد تحصيلات زير ديپلم، 3/40 درصد ديپلم و 3/33 درصد تحصيلات دانشگاهي داشتند. بر اساس نتايج آزمون 2χ، بين رفتار پليس و اصلاح رفتارهاي پرخطر موتورسواران ارتباط معني‌داري وجود داشت (004/0 = P)، اما در ساير موارد مانند تأثير دوستان و خانواده ارتباط معني‌داري مشاهده نشد. نتيجه‌گيري: با توجه به اين كه شركت‌كنندگان معتقد بودند كه پليس، خانواده، دوستان و ساير رانندگان بر اصلاح و يا تشديد رفتار مخاطره‌آميزشان مؤثر مي‌باشند، با مداخله در اين عوامل مي‌توان منجر به كاهش رفتارهاي پرخطر راكبان موتورسيكلت شد.

Background: Traffic accidents on Iran’s roads cause thousands of deaths and injuries every year. Since traffic behaviors vary in different sociocultural settings, it is necessary to explore factors that facilitate risk-taking behaviors among motorcyclists including social factors. Therefore, the purpose of the present study was to determine the effect of social factors on exacerbation and modification of motorcyclists' risky behavior. Methods: This cross-sectional descriptive-analytical study was performed from December 2016 to February 2017 using simple random sampling on 138 motorcyclists referred to the clearance headquarter in Tehran, Iran, whose motorcycles were impounded because of a traffic violation. Data were collected through a self-made questionnaire that has been extracted from previous surveys. To analyze the data, the chi-square test was used via SPSS Software. Findings: The mean age of participants was 26.35 ± 7.50 years with a range of 16-56 years which 63.4% of them were single and all were men. The education level of 26.4% was under diploma, 40.3% of them had diploma, and 33.3% had academic education. The results of chi-square test showed that there was a significant relationship between police behavior and reduced risky behavior of motorcyclists (P = 0.004). However, no significant relationship was observed in association with the effect of friends and family. Conclusion: Since the participants believed that police, family, friends, and other drivers had an effective role in exacerbation or modification of their risky behavior, intervening in these factors can reduce motorcyclists’ risky behaviors.