مدلسازي عددي آبخوان دشت اردبيل و مديريت آن با استفاده از بهينه سازي برداشت آب زيرزميني

دشت اردبيل در شمال غرب ايران و در استان اردبيل قرار دارد. اين دشت توسط ارتفاعاتي كه بخشي از رشته كوه البرز هستند، احاطه شده و با وسعتي در حدود 990 كيلومتر مربع جمعيتي در حدود564000 نفر را در خود جا داده است. افزايش سريع تقاضاي آب طي 25 سال گذشته در دشت اردبيل، منجر به بهره برداري زياد آب زير زميني و در نتيجه افت سطح ايستابي به ميزان بالغ بر 12 متر شده است. كاهش سطح آب زير زميني علاوه بر كاهش ذخيره آبخوان، مي تواند صدمات جبران‌ناپذيري بر جا بگذارد. تنها در صورت مديريت برداشت آب زيرزميني اين مسئله قابل كنترل خواهد بود. لذا هدف از اين پژوهش، بهينه سازي برداشت آب از اين آبخوان به منظور جلوگيري از افت بيشتر سطح ايستابي و در صورت امكان، جبران كاهش ذخيره آن است. در اين پژوهش بر اساس پروتكل مدل سازي، ابتدا مدل مفهومي آبخوان دشت اردبيل تهيه گرديد. بدين منظور پايگاه داده اي، شامل داده هاي كيفي و كمي در محيط ArcGIS تشكيل و روش هاي كريجينگ و منطق فازي براي تهيه انواع نقشه هاي پهنه بندي، به كار رفتند. پس از تعيين هندسه آبخوان، پارامتر‌هاي ورودي و خروجي، سيستم جريان آب زير‌زميني و پارامتر‌هاي هيدروليكي، از كد Modflow 2005 به وسيله نرم‌افزار PMwin8، براي مدل‌سازي‌ جريان آب زير‌زميني در آبخوان دشت اردبيل استفاده شد. بعد از مدل‌سازي‌ جريان آب زير‌زميني، بر اساس مقدار افت، آبخوان دشت اردبيل به پانزده بخش، زون‌بندي و پس از بهينه‌سازي توسط نرم‌افزار PEST، مقادير برداشت مجاز محاسبه شد. بر اساس نتايج به دست آمده براي تعادل‌بخشي سطح ايستابي آبخوان، بيشترين بهره‌برداري مربوط به شرق آبخوان و كمترين بهره‌برداري مربوط به مركز دشت مي‌باشد.