اثر متغيرهاي آب‏ وهوايي بر احتمال تصميم به كشت و عملكرد محصول نخود در ايران: كاربرد مدل هكمن فضايي

حبوبات، به ‏عنوان دومين منبع مهم غذايي پس از غلات، حدود 770 هزار هكتار سطح زير كشت محصولات سالانه زراعي ايران را به خود اختصاص داده است. حدود 61.3 درصد از سطح زير كشت حبوبات به محصول نخود اختصاص داشته كه از اين ميزان، 97.4 درصد سطح زير كشت به ‏صورت ديم است. با توجه به سهم بالاي سطح زير كشت ديم، انتظار مي رود كه تغييرات آب‏ وهوا تأثير فراواني بر عملكرد محصول نخود داشته باشد. هدف مطالعه حاضر بررسي نحوه اثرگذاري تغييرات آب ‏وهوا بر احتمال تصميم به كشت و عملكرد محصول نخود با به‏ كارگيري مدل هكمن فضايي بود. برآورد اين مدل با به‏ كارگيري اطلاعات زراعي محصول نخود و اطلاعات هواشناسي و جغرافيايي 336 شهرستان كشور در سال زراعي 921391 صورت گرفت. بر پايه يافته هاي پژوهش، مجاورت فضايي، شاخص تأثير انساني و سرعت باد از جمله عوامل مؤثر بر احتمال تصميم به كشت محصول نخود و مجاورت فضايي، سرعت باد، بارش و آبياري از مهم‏ترين عوامل مؤثر بر عملكرد اين محصول بودند. از اين‏ رو، توليد ارقام محصول نخود مقاوم به كم ‏آبي و توجه بيشتر به مديريت منابع آبي و به‏ كارگيري روش هاي حفظ و ذخيره سازي كارآمد آب در مناطق توليد اين محصول از قبيل استان هاي كرمانشاه، لرستان، كردستان و آذربايجان غربي پيشنهاد مي شود.