بررسي نقش ماهي درهم(ريزه‌ماهي) در قالي‌بافي بيرجند

استان خراسان جنوبي، واقع در شرق ايران، بوده و شهرستان بيرجند مركز اين استان مي‌باشد. از صنايع ‌دستي رايج اين منطقه مي‌توان به قالي‌بافي اشاره نمود. هنري اصيل و گران‌قدر كه در پشت هر گره و نقش خود هزاران تفكر و سنت را به همراه دارد. از بارزترين تركيب‌هاي مورد بافت بيرجند نقش ماهي درهم يا در اصطلاح محلي «ريزه‌ماهي» است كه در ميان كليه‌ نقوش به كار رفته، در شهرستان، بالاترين آمار توليد را به خود اختصاص مي‌دهد و بخش اعظم صادرات قالي منطقه را به خارج از كشور عهده دار است؛ ذكر اين امر، ضرورت پرداخت به نقش ريزه ماهي را بيش از پيش، نمايان مي سازد. مقاله پيشِ رو درصدد است با نزديك شدن به اين هدف، گامي هرچند ناچيز، در راستاي شناخت و معرفي يكي از توليدات صادراتي كشور برداشته و مخاطب را با سبقه و پيشينه غني هنر ايران زمين هرچه بيشتر آشنا سازد.اساس متون قالي ريزه ماهي بيرجند همان گونه كه از نامش پيداست، نقش‌مايه ريزه ماهي است. نقشي مربع شكل با مركزيت يك گل هشت پر و دو ماهي تجريد يافته در پيرامونش؛ اين نقش با تكرار بر متون ريزه‌ماهي نام واگيره ريزه‌ماهي به خود گرفته و در قالب طرح ساده سراسر انواع طرح‌هاي تركيبي لچك ترنج دار دايره (خورشيدي)، بيضي و لوزي؛ كف ساده و قالي دايره زيبايي خاصي به قالي‌هاي ريزه ماهي بيرجند بخشيده است. از اين ميان، امروزه، قالي ريزه‌‌ماهي خورشيدي به‌عنوان طرحي مورد پسند بازارهاي داخل و خارج كشور بالاترين آمار توليد را به خود اختصاص مي‌دهد. حال سوال مورد بحث در اينجا اين است كه نقش ريزه ماهي يا همان ماهي درهم چيست و كاربرد آن در قالي بافي بيرجند چگونه است؟ روش مورد استفاده در اين تحقيق تحليلي-توصيفي بوده و همچنين پژوهش پيش رو، پژوهشي كاربردي (به ويژه در زمينه آموزش نقوش قالي بافي) است.