تحليل ساختاري نگاره‌هاي هفت‌اورنگ جامي در كارستان هنري سلطان ابراهيم ميرزا

نگارگري ايران، در طول اعصار از جلوه‌هاي بارز تمدن ايراني و اسلامي بوده است. از ويژگي‌هاي نگارگري ايران در سده‌هاي پس از اسلام، پيوستگي‌اش با ادبيات فارسي است. نسخه‌هاي خطي بسيار زيادي برگرفته از اشعار شاعران گوناگون در دوران هنري مختلف مصورسازي شده‌اند، موضوع پژوهش حاضر نيز بررسي نگاره‌هاي يكي از اين نسخه‌اي زيبا است، و آن نسخه هفت‌اورنگ جامي موزه فرير واشنگتن است. اين نسخه برجسته در كارگاه ابراهيم ميرزا مصور گرديده است. كتاب هفت‌اورنگ جامي را بايد واپسين نسخه مصور ممتاز با معيارهاي سلطنتي به شمار آورد. مطالب اين مقاله به شيوه كتابخانه‌اي گردآوري شده و تدوين آن‌ها به شيوه توصيفي است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه نگارگران هفت‌اورنگ جامي از آزادي عمل بيشتري در اجراي نگاره‌ها برخوردار بوده‌اند و در اغلب نگاره‌ها گرايشي نو به چشم مي‌خورد. برخي نگاره‌ها داراي ويژگي‌هايي از قبيل تأكيدهاي رنگي و ريتم متنوع خطوط مي‌باشند كه حالتي پرتحرك به صحنه داده است. استفاده از اين موارد و همچنين مجموعه عوامل از قبيل ساختار باز و گسترده و كاربرد عناصر تازه منجر به پويايي طرح شده است. نسخه مصور هفت‌اورنگ جامي از مهم‌ترين نسخ و معرف سبك نقاشي مشهد در دوره صفوي است.