نقش پزشكان غير مسلمان در شكل گيري و گسترش پزشكي در تمدن اسلامي: پژوهشي آماري

The Role of Non-Muslim Physicians in the Formation and Development of Medicine in Islamic Civilization: A Statistical Study

زمينه و هدف رشد و گسترش دانش پزشكي در تمدن اسلامي تنها مرهون پزشكان مسلمان نيست، چراكه پزشكان غير مسلمان نيز در شكل گيري و شكوفايي اين دانش سهم داشته اند. واكاوي سهم پزشكان غير مسلمان در پزشكي دوره اسلامي از راه بررسي كمي و كيفي آثار آنان در سه حوزه ترجمه، تاليف و نوآوري امكان پذير است. مواد و روش ها: داده هاي اين پژوهش به شيوه كتابخانه اي گرد آمده و به روش آماري و توصيفي تحليل شده است. بر اين اساس با مراجعه به كتاب هاي زندگي نامه پزشكان و ديگر منابع معتبر تاريخي، آثار پزشكان غير مسلمان در سه حوزه ترجمه، تاليف و نوآوري استقصاء، دسته بندي و تحليل شده و سپس با استفاده از جدول شمار آن ها نمايش داده شده است. يافته ها: بنا بر يافته هاي اين پژوهش، از مجموع 200 كتاب طبي به زبان يوناني، سرياني و هندي، نزديك به 180 عنوان آن به دست غير مسلمانان به زبان عربي ترجمه شده است. بر همين اساس از مجموع 850 تاليف طبي برجسته در تمدن اسلامي دوره ميانه حدود 300 اثر نگاشته پزشكان غير مسلمان بوده است. در زمينه نوآوري نيز از مجموع 35 عنوان ابداع و ابتكار برجسته پزشكي، هفت عنوان به نام پزشكان غير مسلمان ثبت گرديده است. نتيجه گيري: پزشكان غير مسلمان با ترجمه بيشتر متون طبي گذشتگان نقش چشم گيري در آشنايي مسلمانان با علم پزشكي در سده هاي نخست اسلامي داشتند. آنان همچنين با نگارش يك سوم آثار طبي، در رشد و شكوفايي دانش پزشكي در تمدن اسلامي نقش آفرين بودند. در حيطه نوآوري نيز از مجموع 35 ابداع برجسته و مهم پزشكي تنها هفت ابداع نتيجه تلاش پزشكان غير مسلمان بوده است. به طور كلي مي توان گفت نقش اصلي پزشكان غير مسلمان در ترجمه آثار طبي بيش از حوزه هاي ديگر بوده است.

Background and Aim The growth and development of medical science in Islamic civilization is not only due to Muslim physicians, as non-Muslim physicians have also contributed to the formation and flourishing of this science. Investigating the contribution of non-Muslim physicians in Islamic medicine is possible through a quantitative and qualitative study of their work in the three areas of translation, Compilation, and innovation. Material and Methods The data of this study were collected through library method and analyzed by descriptive and statistical methods. Based on biographical books and other authentic historical sources, the works of non-Muslim physicians are categorized, analyzed in three areas of translation, Compilation and innovation, and then Using the table and chart their numbers are obtained. Findings According to the findings of this study, out of a total of 200 medical books surviving on the ancient heritage of medicine, nearly 180 of its titles have been translated into Arabic by non-Muslim physicians in the first Islamic centuries. Accordingly, about 300 works of total 850 outstanding medical compilations in the Islamic civilization of the period mentioned had been related to non-Muslim physicians. In the field of innovation, 7 titles of total 35 titles of outstanding medical invention have been registered as non-Muslim physicians. Conclusion Non-Muslim physicians, with more translations of Greek and others' medical texts, played a significant role in acquainting Muslims with medical science in the first Islamic centuries. They also contributed to the growth and prosperity of medical science in Islamic civilization by writing one-third of medical works.In the field of innovation, only 7 inventions of 35 outstanding and important medical inventions were the result of the efforts of non-Muslim physicians. In general, it can be said that the main role of non-Muslim physicians in translating medical works has been more than any other field.