دلالت قاعدۀ علي‌اليد بر ضمان در ربايش انسان

مبحث ضمان يكي از مطالب ديرپاي فقه فريقين است و ازحيث محتوا، پاسخ‌گويي و گستردگي، غنايي مثال‌زدني دارد. شايد بتوان گفت فقيهان دربارۀ ضمان يا عدم ضمان همۀ مصداق‌هاي تلف اموال وحقوق مالي بحث كرده‌اند. باوجود اين، جاي بحث از ضمانِ جان انساني كه به‌ناحق ربوده يا زنداني شود و به‌طوراتفاقي در حبس بميرد، خالي است. به عبارت ديگر، فقيهان دربارۀ ضمان مال، اعمال و حقوق مالي انسان‌ها به‌تفصيل بحث كرده‌اند؛ ولي از ضمان جان انسان يا بحث نكرده‌اند يا در حد گذرا به آن اشاره كرده‌اند. اين نوشته، پس از اثبات اعتبار نبويِ علي‌اليد بر مبناي مختلف رجالي فريقين، صورت‌هاي مختلف مسئله، بيان محل نزاع، تقرير دلالت نبوي بر ضمان و ادلۀ مخالفان ضمان را در قالب اشكالات نقد و بررسي كرده است. نتيجۀ پاياني اين مقاله اين است كه علي‌اليد دلالت دارد بر ضمان جان شخصي كه به‌ناحق زنداني يا ربوده شده و مرده است؛ هرچند مرگ او مستند به رباينده نباشد.