بررسي مناسك‌گرايي در تدوين پژوهش‌هاي جامعه‌شناسي

نوشتار حاضر برآمده از پژوهشي پيرامون مناسك‌گرايي در تدوين پژوهش‌هاي جامعه‌شناسي مي‌باشد. روش انجام اين پژوهش با توجه به هدف اين تحقيق، از نوع تركيبي و راهبرد مورد استفاده در روش كيفي مطالعه‌ي موردي جمعي بود. جامعه‌ي آماري مورد بررسي در بخش كمي پژوهش، 405 نفر از دانشجويان مقطع كارشناسي ارشد و دكتري دانشگاه‌هاي فردوسي و پيام‌نور مشهد و دانشگاه آزاد قوچان بودند. جامعه‌ي هدف در بخش كيفي نيز شامل اساتيد هيأت علمي و پژوهشگران رشته‌ي جامعه‌شناسي بود كه به شيوه‌ي نمونه‌گيري نظري انتخاب شدند. نتايج اين تحقيق نشان مي‌داد كه مناسك‌گرايي در تمام مراحل تحقيق و بويژه در بخش ضرورت و اهميت و پيشينه‌ي پژوهش وجود داشته، زنان به نسبت مردان و دانشجويان دكتري نسبت به دانشجويان فوق ليسانس بيشتر گرفتار مناسك‌گرايي شده‌اند. در بخش كيفي نيز عوامل مؤثر بر مناسك‌گرايي محققين شناسايي گرديد كه بدين شكل مي‌توان آن‌ها را صورت‌بندي نمود: در شرايطي كه الف) روش‌شناسي‌هاي موجود، عرصه را براي بازنمايي ابهام‌ها و پيچيدگي‌ها تنگ مي‌نمايند؛ ب) در اقليم فرهنگي ما هراس از عريان شدگي ضعف‌ها همه جا هويداست؛ ج) روش انتقال مطالب بر پايه‌ي آموزش‌هاي خشك يك سويه و نه يادگيري آزاد و خلاق استوار است؛ د) كالاي توليد شده در ميدان پژوهش براي ساير ميدان‌هاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي ارزشمند نيست و ه) پژوهش غير مناسكي هزينه‌هاي مالي و زماني براي محقق به همراه خواهد داشت؛ مناسك گرايي انتخاب رايج پژوهشگران اجتماعي خواهد بود.