نظريّۀ حكم كانت: نظريّۀ حمل صريح يا ضمني؟

«نظريّۀ حكم» موضوعي است كه در چارچوب طيف گسترده‌اي از حوزه‌هاي فلسفي قرار مي‌گيرد. معرفت‌شناسي، منطق، معناشناسي و روان‌شناسي شناختي حوزه‌هاي فلسفي مهمّي هستند كه با مباحث مربوط به «نظريّۀ حكم» ارتباط وثيقي دارند. يكي از مسائل مهم در كانت‌شناسي معاصر انگليسي‌زبان، بحث از سرشت نظريّۀ حكم كانت است. تا دهۀ 1970، تصوّر خاصّي از نظريّۀ حكم كانت در ميان مفسّران انگليسي‌زبان رايج بود. امّا از دهۀ 1970، برخي از كانت‌شناسان به اين نتيجه رسيدند كه نظريّۀ حكم كانت را بايد به نحو ديگري تفسير و صورت‌بندي كرد. اين تغيير نظرگاه به ظهور طيف گسترده‌اي از مباحث تفسيري ـ فلسفي در ميان كانت‌شناسان دامن زده است. يكي از اين مناقشات تفسيري بحث از نظريّۀ حكم كانت است. بنا به تفسير برخي از كانت‌شناسان معاصر، در آثار كانت ردّ پاي دو نظريّۀ حكم متعارض را مي‌توان يافت كه برخي مفسّران از آن‌ها به «نظريّۀ حمل صريح» و «نظريّۀ حمل ضمني» تعبير مي‌كنند. در اين مقاله، با نظر به تفاسير برخي كانت‌شناسان، اين دو نظريّۀ حمل را در مقابل هم قرار مي‌دهيم و تفاوت‌هاي اين دو نظريّه را روشن مي‌كنيم. نتيجه‌گيري ما اين است كه نظريّۀ حكم ضمني يا پنهان كانت با آثار او و با آراي فلسفي‌اش بيشتر سازگار است. اگر اين نتيجه‌گيري درست باشد، بايد برداشت‌مان از نظريّۀ حكم كانت را تغيير دهيم و نظريّۀ حكم مختار و انديشيدۀ كانت را نه در صورت‌بندي‌هاي صريح وي در نقد عقل محض و تمهيدات، بلكه در نحوۀ استدلال‌هاي او بجوييم. گذشته از اين، يكي از لوازم مهمّ «نظريّۀ حمل ضمني» اين است كه اگر اين نظريّه را نظريّۀ حكم مختار كانت بدانيم، بايد مبحث شاكله‌سازي و ساختار منطقي ـ معناشناختي احكام تركيبي پيشيني را به شكل متفاوتي تفسير كنيم.