باستان‌گرايي: شيوه‌اي بيانگر براي نوسنت‌گرايان (با نگاهي بر آثار پيشگامان جريان سقاخانه)

مدرنيست‌هاي ايراني در دهه‌هاي 1320 تا 1350 هجري شمسي در پي يافتن بياني شخصي و جنبشي آوانگارد، از نقش‌مايه‌هاي بومي و ايراني بهره گرفتند. اين اقدام، جرياني تازه در مدرنيسم هنري كشور به راه انداخت كه امروزه با عنوان نوسنت‌گرايي شناخته مي‌شود. عناصر متأثر از هنرهاي باستاني ايران، يك گروه از نقوش مورد استفاده نوسنت‌گرايان بودند. نوشتار حاضر مي‌كوشد به اين پرسش پاسخ گويد كه «آيا نقوش باستاني در آثار پيشگامان جريان سقاخانه در دهه‌هاي 1320 تا 1350 هجري شمسي رسالت پيام‌رساني نيز بر عهده داشته‌اند يا تنها از منظر زيبايي‌شناسي و آذين‌گري بر آثار نشسته‌اند؟» نويسندگان گمان مي‌كنند كه توانسته‌اند با تحليل موردي برخي نقوش باستاني در بستر آثار مدرن نشان دهند: «اين آرايه‌ها با بهره‌مندي از قالب‌شكني در ذهن مخاطب، مي‌توانند درك وي را به‌سوي معاني تازه و منطبق بر دريافت‌هاي دنياي معاصر رهنمون گردانند.» اين پژوهش، بازخواني جدي و جزئي‌نگر آثار پيشگامان مدرنيسم كشور را اصلي ضروري براي توليد، درك و تفسير آثار جديدتر مي‌داند و باهدف گسترش بازخواني‌هاي مجدد آثار مدرن و آشنايي مخاطب با شيوه‌هاي گوناگون رمزگشايي آثار، پيش رفته است. در بررسي نقش‌مايه‌هاي كهن، روش تاريخي ـ تحليلي و در بخش جمع‌آوري منابع شيوه اسنادي مدنظر بوده و براي بررسي آثار معاصر از روش تحليلي ـ تطبيقي استفاده‌شده است. آثار مورد بررسي نيز به‌صورت هدفمند، از ميان مجموعه موزه‌ها، آرشيوها، مجموعه‌هاي شخصي و تصاوير كتابخانه‌اي برگزيده‌شده‌اند.