رويكردي كل نگر به نسبت فرهنگ و طبيعت در منظر فرهنگي (موردپژوهي: بم)

رويكرد كل‌نگر به نسبت فرهنگ و طبيعت به شكل‌گيري مفهوم منظر فرهنگي انجاميده است كه در آن فرهنگ و طبيعت به گونه‌اي جدايي‌ ناپذير در هم تنيده‌اند. با اين وجود مرزبندي بين منظرهاي طبيعي و فرهنگي كه از نگاه جزءنگر ريشه مي‌گيرد همچنان وجود دارد. هدف اين مقاله بررسي چالش‌هاي اين مرزبندي و تدوين مدلي كل‌نگر براي بازشناخت و دسته‌بندي منظر‌هاي‌ فرهنگي است. پرسش اصلي اين است كه چه مولفه‌هايي در تبيين نسبت فرهنگ و طبيعت در منظر فرهنگي موثرند و ارتباط منطقي ميان آن‌ها چگونه قابل تبيين است؟ بر اين اساس مدل منظرهاي فرهنگي مبتني بر سه مولفه‌ ميزان مداخلۀ انسان در طبيعت ، نوع مداخله ملموس يا ناملموس و زمان شكل‌گيري و ادامۀ حيات منظر تدوين شده‌است. اين مدل نظري دسته‌بندي منظر فرهنگي در مقياس‌هاي مختلف را ممكن مي‌سازد. براي تبيين مدل پيشنهادي، منظر فرهنگي بم به ‌صورت موردي بررسي تحليل شده است. در اين بررسي مولفه‌هاي شكل‌‌دهنده به منظر فرهنگي در دو دستۀ مداخلات ملموس مبتني بر اقتصاد و سكونت و مداخلات ناملموس مبتني بر روابط اجتماعي، بر اساس علت مداخلۀ انسان در طبيعت شناسايي شده است. در مطالعۀ بم، مدل پيشنهادي در سه مقياس خرد (خانه باغ)، مياني (كوچه باغ) و كلان (شهر باغ) تبيين شده‌است.