تمثيل شبه‌عرفاني غزالي و تبيين فلسفي علامه طباطبايي درباره «شفاعت»

مباحث كلامي پيرامون «شفاعت» بيشتر معطوف به اختلاف آراء درباره تعريف اصطلاحي و اينكه آيا نتيجه شفاعت اسقاط عقاب است يا ازدياد منافع، بوده است؛ اما آنچه مورد نظر تعداد‌ اندكي از‌انديشمندان قرار گرفته است تبيين چگونگي شفاعت است. اهميت رويكرد دوم از آن جهت است كه مي‌تواند پاسخ به ديدگاهي باشد كه شفاعت را باوري نامعقول مي‌داند. از جمله كساني كه با اين رويكرد به بحث پيرامون شفاعت پرداخته‌اند ابوحامد غزالي و علامه طباطبايي مي‌باشند؛ با اين تفاوت كه غزالي با تمثيلي عرفاني تلاش مي‌كند چيستي و چگونگي شفاعت را وضوح ببخشد، ولي علامه طباطبايي تبييني عقلي و فلسفي از شفاعت ارائه داده است. سخنان رشيد رضا نمونه ديدگاهي است كه «شفاعت» را امري غيرمعقول تلقي نموده است. اين پژوهش با رويكردي تطبيقي و با روش تحليلي، ديدگاه ابوحامد غزالي و علامه طباطبايي و نسبت آن دو را مورد بررسي قرار مي‌دهد و به اين نتيجه منتهي مي‌شود كه ديدگاه اين دو‌انديشمند علي‌رغم تفاوت ظاهري، مكمل يكديگر بوده و مي‌تواند تبييني معقول از شفاعت ارائه داده و پاسخي به شبهات عقلي «شفاعت» به طور عام و ديدگاه رشيدرضا به طور خاص باشد.