تبيين ابعاد و مولفه‌هاي پايداري در حمل ‌و نقل شهري با بهره‌گيري از تحليل عاملي

امروزه مسئله حمل و نقل يكي از عمده ترين مسائل كلان شهرها محسوب مي شود. بروز مشكل در اين سيستم مي تواند مشكلاتي از قبيل اتلاف وقت و انرژي، افزايش هزينه هاي زندگي شهري و افزايش آلودگي محيط زيست در زندگي شهري به وجود آورد. يكي از مباحث اساسي كه در توسعه پايدار شهري به آن پرداخته مي شود مسئله حمل ونقل عمومي كارآمد است. استفاده شهروندان از حمل ونقل عمومي باعث ارتقاي شرايط كمي و كيفي زندگي در شهرها، بهبود محيط زيست شهري و رسيدن به توسعه پايدار شهري خواهد شد. بر اين اساس، پژوهش حاضر سعي دارد تا بر اساس مفاهيم و ديدگاههاي موجود به تبيين ابعاد و مؤلفه‌هاي پايداري در برنامه ريزي شبكه‌هاي حمل و نقل شهري بپردازد. پژوهش حاضر برحسب هدف، كاربردي و از لحاظ گردآوري اطلاعات، از نوع مطالعات اسنادي كتابخانه‌اي و پيمايش از نوع توصيفي، تبييني و تحليلي بوده و ابزار گردآوري اطلاعات، پرسشنامه مي‌باشد. به منظور تجزيه و تحليل داده‌ها، از مدل تحليل عاملي استفاده گرديد نمونه آماري پژوهش، خبرگان و متخصصان و صاحب نظران حوزه حمل و نقل شهري و شهروندان تهراني كه از شبكه‌هاي حمل و نقل شهري استفاده مي كردند، بوده و نحوه نمونه گيري در بين شهروندان به صورت تصادفي ساده و نمونه گيري در بين متخصصان به صورت تعمدي مي‌باشد. براي تعيين حجم نمونه از فرمول كوكران استفاده شد. تعداد 147 پرسشنامه متخصصان و تعداد 400 پرسشنامه شهروندان توزيع گرديد و با استفاده از نرم افزار آماري ليزرل و spss به تجزيه و تحليل داده هاي آماري پرداخته شد. نتايح پژوهش نشان مي‌دهند كه موثرترين شاخص هاي كالبدي در حمل و نقل پايدار شهري از ديد شهروندان مؤلفه كيفيت زندگي بوده كه بيشترين سهم را در تغييرات شاخص كالبدي دارد و كمترين سهم براي متغير دسترسي به مناطق پرتراكم مي‌باشد. همچنين در تغييرات برنامه ريزي شبكه‌هاي حمل و نقل بيشترين سهم براي مؤلفه استفاده از تكنولوژي‌ها و فن آوري هاي نوين و در استفاده از سسيتم حمل و نقل كمترين سهم براي متغير امنيت مي‌باشد. از ديدگاه مسئولين در تغييرات شاخص كالبدي، بيشترين سهم متعلق به مؤلفه قيمت زمين و كمترين سهم براي متغير دسترسي به مناطق پرتراكم مي‌باشد. همچنين مؤلفه فرهنگ و انضباط شهري و اجراي تعهدات و كارايي نيروي كار بيشترين سهم را در تغييرات برنامه ريزي شبكه‌هاي حمل و نقل و متغير امنيت در استفاده از سسيتم حمل و نقل كمترين سهم را دارد.